جاپان جي تاريخ

جاپانی جزائر جي مجموعي تي پهرين انساني آبادي زمانو قبل از تاریخ سان موجود آهي. جاپاني جزیرہ نما جي پهرين انساني رهواسين جو سراغ لڳ ڀڳ 38,000-39,000 سال اڳ پيليوليٿڪ دور ۾ ملي ٿو. جومون دور، جنهن جو نالو ان جي ڪنڊ تي نشان لڳل ٿانون جي نالي تي رکيو ويو، بعد ۾ يايوئي دور پهرين صدي قبل مسيح ۾ جڏهن ايشيا مان نيون ايجادون متعارف ڪرايون ويون. ان عرصي دوران، جاپان جو پهريون ڄاڻايل لکيل حوالو پهرين صدي عيسوي ۾ چيني ڪتاب هان ۾ درج ڪيو ويو. 3 صدي قبل مسيح جي آس پاس، براعظم مان ياوئي ماڻهو جاپاني ٻيٽن ڏانهن لڏي آيا ۽ لوهه جي ٽيڪنالاجي ۽ زرعي تمدن کي متعارف ڪرايو. ڇاڪاڻ ته انهن وٽ هڪ زرعي تهذيب هئي، يايوئي جي آبادي تيزي سان وڌڻ لڳي ۽ آخرڪار جومون ماڻهن، جاپاني ٻيٽ جا رهواسي جيڪي شڪاري گڏ ڪرڻ وارا هئا، مٿان غالب ٿي ويا.

چوٿين ۽ نائين صديءَ جي وچ ۾، جاپان جون ڪيتريون ئي سلطنتون ۽ قبيلا آهستي آهستي هڪ مرڪزي حڪومت تحت متحد ٿي ويا، جن کي جاپان جي شهنشاهه جي هٿ هيٺ رکيو ويو. هن وقت قائم ڪيل شاهي خاندان اڄ ڏينهن تائين, جيتوڻيڪ تقريبن مڪمل طور تي رسمي ڪردار ۾ جاري آهي. 794ع ۾، هيان-ڪيو (جديد ڪيوٽو) ۾ هڪ نئين شاهي راڄڌاني قائم ڪئي وئي، جنهن ۾ 'هيان' دور جي شروعات ٿي، جيڪا 1185ع تائين هلي. هيان دور کي جاپاني ثقافت جو سونهري دور سمجهيو وڃي ٿو. جاپاني مذهبي زندگي هن وقت کان وٺي ۽ ان کان پوءِ مقامي شنٽو طريقن ۽ ٻڌمت جو ميلاپ هئي.

ايندڙ صدين دوران،  شاھي گھراني جي طاقت گھٽجي وئي، پھريائين شھري اشرافيه جي وڏن قبيلن تائين - خاص طور تي فوجيوارا - ۽ پوءِ ساموري جي فوجي قبيلن ۽ سندن فوجن تائين. ميناموٽو قبيلو ميناموٽو نو يوريٽومو جي تحت 1180-1185ع جي جينپي جنگ ۾ فتح حاصل ڪري، سندن حریف فوجي ڪلان، ٽائرا کي شڪست ڏني. اقتدار تي قبضو ڪرڻ کان پوءِ، يوريٽومو پنهنجي راڄڌاني ڪاماڪورا ۾ قائم ڪئي ۽ شوگن جو لقب اختيار ڪيو. 1274ع ۽ 1281ع ۾، ڪاماڪورا شوگنات ٻن منگول حملن کي برداشت ڪيو، پر 1333ع ۾ ان کي شوگنيٽ جي مخالف دعويدار طرفان ختم ڪيو ويو، جيڪو موروماچي دور ۾ شروع ٿيو. ان عرصي دوران، علائقائي جنگي سردارن کي ڊئميو سڏيو ويو، جيڪي شوگن جي خرچ تي طاقت ۾ وڌي ويا. آخرڪار، جاپان گهرو ويڙهه جي دور ۾ اچي ويو. 16هين صديءَ جي آخر ۾، جاپان کي ممتاز ڊئميو اودا نوبوناگا ۽ سندس جانشين ٽويوٽومي هائيڊيوشي جي اڳواڻي ۾ ٻيهر متحد ڪيو ويو. 1598ع ۾ ٽويوٽومي جي موت کان پوءِ، ٽوڪوگاوا آئياسو اقتدار ۾ آيو ۽ کيس شهنشاهه طرفان شوگن مقرر ڪيو ويو. ٽوڪوگاوا شوگنيٽ، جيڪو ايڊو (جديد ٽوڪيو) کان حڪومت ڪندو هو، هڪ خوشحال ۽ پرامن دور جي صدارت ڪندو هو جنهن کي ايڊو دور (1600-1868) جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو. ٽوڪوگاوا شوگنيٽ جاپاني سماج تي سخت طبقاتي نظام لاڳو ڪري ڇڏيو ۽ ٻاهرين دنيا سان لڳ ڀڳ سمورا رابطا ختم ڪري ڇڏيا.

پرتگال ۽ جاپان 1543ع ۾ رابطي ۾ آيا، جڏهن پرتگالي پھريون يورپين بڻجي ويا، جيڪي جاپان جي ڏاکڻي ٻيٽن تي لٿا. انهن جو جاپان تي هڪ اهم اثر هو، جيتوڻيڪ هن ابتدائي محدود رابطي ۾، جاپاني جنگ ۾ هٿيارن کي متعارف ڪرايو. 1853-1854ع ۾ آمريڪي پيري مهم وڌيڪ مڪمل طور تي جاپان جي علحدگي کي ختم ڪيو. اهو شوگنات جي زوال ۽ 1868ع ۾ بوشين جنگ دوران شهنشاهه جي اقتدار جي واپسيءَ جو سبب بڻيو. هيٺين ميجي دور جي نئين قومي قيادت، جدا جدا جاگيرداراڻي ٻيٽ واري ملڪ کي هڪ اهڙي سلطنت ۾ تبديل ڪري ڇڏيو، جيڪا ويجهڙائيءَ طاقت سان مغربي ماڊل جي پيروي ڪندي هئي. جيتوڻيڪ جمهوريت ترقي ڪئي ۽ جديد سول ڪلچر تائيشو دور (1912-1926) دوران ترقي ڪئي، جاپان جي طاقتور فوج کي وڏي خودمختياري حاصل هئي ۽ 1920ع ۽ 1930ع جي ڏهاڪن ۾ جاپان جي سول اڳواڻن کي ختم ڪري ڇڏيو. جاپاني فوج 1931ع ۾ منچوريا تي حملو ڪيو، ۽ 1937ع کان تڪرار چين سان هڪ ڊگهي جنگ ۾ وڌي ويو. 1941ع ۾ پرل هاربر تي جاپان جو حملو، آمريڪا ۽ ان جي اتحادين سان جنگ جو سبب بڻيو. فوجي اتحادي فوجن جي حملن جي باوجود، جن آبادي جي مرڪزن کي سخت نقصان پهچايو, جاپان جون فوجون جلد ئي حد کان وڌي ويون، پر شهنشاهه هيروهيٽو 15 آگسٽ 1945ع تي هيروشيما ۽ ناگاساڪي جي ايٽمي بم ڌماڪن ۽ منچوريا تي سوويت يونين جي حملي کانپوءِ جاپان جي هٿيار ڦٽا ڪرڻ جو اعلان ڪيو.

اتحادين 1952ع تائين جاپان تي قبضو ڪيو، جنهن دوران 1947ع ۾ هڪ نئون آئين نافذ ڪيو ويو جنهن جاپان کي آئيني بادشاهت ۾ تبديل ڪيو. 1955ع کان پوءِ، جاپان لبرل ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ جي حڪومت هيٺ تمام گهڻي اقتصادي ترقي حاصل ڪئي، ۽ هڪ عالمي معاشي طاقت بڻجي ويو. 1990ع واري ڏهاڪي جي گم ٿيل ڏهاڪي کان وٺي، جاپاني معاشي ترقي سست ٿي وئي آهي.