اسپيڪٽرم
اسپيڪٽرم یا طیف (The Spectrum): جڏهن به منشور (ٽه ڪنڊي بلور) مان سج جي روشني يا اڇي روشنيءَ جي ورڇ (Dispersion) ٿئي ٿي ته مختلف رنگن جي پٽي ٺهي ٿي، جنهن ۾ ڳاڙهو، نارنگي، پيلو، سائو، آسماني، بنفشي ۽ واڱڻائي رنگ ٿين ٿا. اهڙيءَ طرح ٺهيل رنگن جي پٽي کي اسپيڪٽرم (Spectrum) چئبو آهي. هن جا رنگ ترتيب سان ٻارن کي ياد ڪرائڻ لاءِ انگريزيءَ ۾ هڪ لفظ "Vibgyor" ٺهيل آهي. انڊلٺ ۾ به اهي ئي رنگ ڏسبا آهن.[1]
اسپيڪٽرم (جمع: spectra) هڪ شرط آهي جيڪا قدرن جي مخصوص سيٽ تائين محدود ناهي پر مختلف، پر بغير ڪنهن ڪٽ جي، هڪ تسلسل ۾ ٿي سگهي ٿي.[2] طيف يا اسپيڪٽرم لفظ پهريون ڀيرو سائنسي طور تي، رنگن جي قوس قزح کي ظاهري روشني ۾ بيان ڪرڻ لاءِ منشور (Prism) مان گذرڻ کان پوءِ، بصري طور تي استعمال ڪيو ويو. جيئن روشنيءَ جي سائنسي سمجھه ۾ واڌارو ٿيو، تيئن ان جو اطلاق پوري برقي مقناطيسي اسپيڪٽرم تي ٿيو. اهو ان ڪري موج جي ڊيگهه (Wavelengths) جي حد تائين نقشن جي هڪ حد تائين نقشو بنجي ويو، جيڪي سمجهيا وڃن ٿا "قوس قزح جا رنگ" ۽ ٻيون خاصيتون جيڪي موج جي طول و عرض سان ملن ٿيون جيڪي ظاهر ٿيندڙ روشني اسپيڪٽرم کان ٻاهر آهن.
اسپيڪٽرم ان کان پوءِ، بصريات کان ٻاهر عنوانن تي، قياس سان لاڳو ڪيو ويو آهي. اهڙيء طرح، هڪ "سياسي راء جي اسپيڪٽرم" بابت، يا دوا جي "سرگرميء جو اسپيڪٽرم"، يا "آٽزم اسپيڪٽرم" بابت ٿي سگهي ٿو. انهن استعمالن ۾، هڪ اسپيڪٽرم اندر قدر شايد صحيح مقدار جي انگن يا وصفن سان لاڳاپيل نه هجن. اهڙا استعمال شرطن يا رويي جي هڪ وسيع رينج کي گڏ ڪن ٿا ۽ بحث جي آسانيءَ لاءِ هڪ واحد عنوان هيٺ اڀياس ڪن ٿا. اسپيڪٽرم جي اصطلاح جا غير سائنسي استعمال ڪڏهن ڪڏهن گمراهه ڪندڙ هوندا آهن. مثال طور، سياسي راءِ جو هڪ واحد کاٻي-ساڄي اسپيڪٽرم ماڻهن جي سياسي عقيدن جي مڪمل حد تي قبضو نٿو ڪري. سياسي سائنسدان سياسي راءِ کي وڌيڪ صحيح نموني بيان ڪرڻ لاءِ مختلف قسم جي ٻن-محوري (biaxial) ۽ گهڻ-محوري (multiaxial) نظام استعمال ڪندا آهن.
اسپيڪٽرم جي اڪثر جديد استعمالن ۾، ٻنهي جي آخر ۾ انتها جي وچ ۾ هڪ متحد موضوع آهي. اهو هميشه پراڻي استعمال ۾ صحيح نه هو.
حوالا
[سنواريو]- ↑ اسپيڪٽرم : (Sindhianaسنڌيانا)
- ↑ Dictionary.com آرڪائيو ڪيا ويا February 23, 2008, حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.. The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition. Houghton Mifflin Company, 2004. (accessed: January 25, 2008).