آبِي چَڪَرُ: جي ورجائن ۾ تفاوت
Aursani (بحث | ڀاڱيداريون) سنوار جو تَتُ ڪونهي |
Aursani (بحث | ڀاڱيداريون) سنوار جو تَتُ ڪونهي |
||
| سِٽَ 1: | سِٽَ 1: | ||
[[Image:watercycle.jpg|thumb|250px|{{فانٽ}}آبِي چَڪَرُ]] |
[[Image:watercycle.jpg|thumb|250px|{{فانٽ}}آبِي چَڪَرُ]] |
||
====آبي چڪر ڇا |
====آبي چڪر ڇا آهي؟==== |
||
{{ |
{{مبسس4}}آبي چڪر اسان کي ڌرتيءَ تي، ۾ ۽ مٿان پاڻيءَ جو وجود ۽ چُرپُر سمجھائي ٿو. ڌرتيءَ جو پاڻي هميشه چرپر ۾ رهي ٿو ۽ هر وقت پنهنجي صورت مَٽائيندو رهي ٿو؛ پٽڙي کان برفَ ، ٻاڦَ، ۽ پوءِ واپس پٽڙو. آبي چڪر اربن سالن کان ھلندو اچي ۽ ڌرتيءَ تي سموري حيات ۽ جيوت جو جاري ساري رهڻ ان تي ئي دارومدار رکي ٿو. پاڻيءَ کان سواءِ ڌرتي رهڻ لائق نه هجي هئا.<br> |
||
پيش ڪجي ٿو آبي چڪر جو مختصر تعارف. |
پيش ڪجي ٿو آبي چڪر جو مختصر تعارف. هن جز ليک (پيراگراف) ۾ ڏنل ڳَنڍڻا</font> Links {{مبسس4}}اوهان کي ملحڪھ موضوع تي تفصيلي ڄاڻَ رکندڙ صفحي ڏانهن وٺي وڃن ٿا. جيتوڻيڪ هر موضوع جو نسبتاً مختصر تعارف هن ئي صفحي تي اڃا هيٺ ڏنل آهي.<br> |
||
آبي چڪر کي ڪو بھ شروعاتي يا آغازي نُڪتو |
آبي چڪر کي ڪو بھ شروعاتي يا آغازي نُڪتو نه آهي. پر پاڻَ سمنڊَن</font> Oceans {{مبسس4}}کان شروع ڪنداسين، ڇاڪاڻ ته ڌرتيءَ جي پاڻيءَ جو گھڻي کان گھڻو مقدار اتي ئي سمايل آهي. آبي چڪر جو محرڪ سِجُ آهي، جيڪو سمنڊَ جي پاڻيءَ کي گرمائي ٿو. گرمائش سبب پاڻيءَ جو ڪجھھ حصو اُٻارجي ٿو</font> Evaporates {{مبسس4}}هوا ۾ اُٻَ جِي صورتَ ۾ شامل ٿِي وڃي ٿو. برفَ</font> Ice {{مبسس4}}۽ ڳڱ</font> Snow {{مبسس4}}سڌو سنئون اُٻَ ۾</font> Sublimate {{مبسس4}}سگھي ٿِي. ھوا جون مٿي ويندڙ اهڙي اُٻَ کي مٿي ماحول</font> Atmosphere {{مبسس4}}۾ وٺِي وڃن ٿا. ان سان گڏ اھو پاڻي بھ مٿي وڃي ٿو، جيڪو</font> Evapotranspiration {{مبسس4}}جي عمل ذريعي ٻوٽن مان</font> transpire {{مبسس4}}۽ مِٽيءَ مان اُٻارجي نڪري ٿو. اُٻَ ھوا ۾ مٿي کڄي وڃي ٿِي، جتي جو ٿڌڙو گرمي پد اُٻَ کي ڪنڊينسي</font> Condense {{مبسس4}}ڪڪر ڪري ڇڏي ٿو. ھوا جا وھڪرا ڪڪرن کي سڄي ارض Globe ۾ گھُمائين ٿا. ڪڪرن جا ذرڙات پاڻَ ۾ ٽڪرائجي گڏجن ٿا، ايئن وڏا ٿين ٿا ۽ </font> Precipitation {{مبسس4}}جِي صورتَ ۾ آسمانَ تان ڪِرَن ٿا. ڪجھھ پرسپيٽيشن ڳڱ جِي صورتَ ۾ ھيٺ ڪِرندي آهي، جيڪا برفِي ڪيپس ۽ برفاني ٽَڪَرَن</font> Ice Caps and Glaciers {{مبسس4}}جِي صورتَ ۾ گڏ ٿيندي آهي، جيڪي ڄميل پاڻيءَ جي انَ ذخيري کي هزارن سالن تائين سانڍي سگھن ٿا. بهار جِي مُندَ اچڻَ بعد نسبتاً گرم آبهوا ۾ اھي برفاني ذخيرا رجڻ ۽ ڳرڻ لڳندا آهن ۽ اھو ڳريل آب پاڻي ڳڱريج (ڳريلاب)</font> Snowmelt {{مبسس4}}جِي صورتَ ۾ زمين تي وهڻ لڳندو آهي. پرسيپيٽيشن جو اڪثر حصو واپس سمنڊَ ۾ ويندو هليو آهي، جڏهن ته باقي حصو خُشڪِيءَ تي ڪِرندو آھي ۽ ثقلي ڪشش سبب زمين تي (سطحي يا مٿاڇراتي) نئين آب</font> Surface runoff {{مبسس4}}جِي صورتَ ۾ وھندو آهي. ان رن آف جو ھڪڙو حصو دريائن ۾ داخل ٿي ويندو آهي، جنهن جو وهڪرو</font> Streamflow {{مبسس4}}پاڻيءَ کي سمنڊَ طرف وٺي ويندو آهي. نئين جو پاڻي ۽ جر (زير زمين پاڻي) جو سيمو ملي ڍنڍُن اندر تازي پاڻيءَ</font> Freshwater {{مبسس4}}جي صورتَ ۾ گڏ ٿي ٿو. مگر سڄو جو سڄو نئين آب دريائن ۾ نه ٿو وڃي. ان جو وڏو ڀاڱو زمين چُھِي وڃي ٿِي، جنھن کي دَرڇاڻَڪاري</Font> Infiltration {{مبسس4}}چئجي ٿو. ڪجھھ پاڻي درڇاڻجِي اونهائيءَ ۾ هليو ويندو آهي جتي اهو جرگاهن</font> Aquifers {{مبسس4}}(پاڻيءَ سان تَر ٿيل زير زمين سطح) کي ڀري ٿو، جيڪي تازي پاڻيءَ کي تمام وڏي مقدار ۾ ۽ تمام ڊگھي عرصي لاءِ سانڍي سگھن ٿا. ڪجھھ جَر (زير زمين پاڻي) مٿاڇري کي ويجھو رھي ٿو، جيڪو سيمو ڪري واپس مٿاڇري تي موجود آبگاهن (۽ سمنڊ) ۾ هليو وڃي ٿو، جنهن عمل کي جر اخراج</font> Ground-Water Discharge {{مبسس4}}چئجي ٿو؛ ۽ ڪجھھ جر وري چشمي جِي شڪل ۾ خُشڪِيءَ تي تازي پاڻيءَ جي ڦُوھارو ٿِي نڪري ايندو آهي. بهر حال، وقت ساڻ سمورو پاڻي هلندو هلندو ڪنهن نه ڪنهن ريت سمنڊَ ۾ داخل ٿِي وڃي ٿو، جتي آبي چڪر پُورو ٿي ٿو......... اڙي – منهنجو مطلب ته شروع ٿي ٿو. |
||
ورجاءُ بمطابق 13:38, 5 مَئي 2006ع
آبي چڪر ڇا آهي؟
آبي چڪر اسان کي ڌرتيءَ تي، ۾ ۽ مٿان پاڻيءَ جو وجود ۽ چُرپُر سمجھائي ٿو. ڌرتيءَ جو پاڻي هميشه چرپر ۾ رهي ٿو ۽ هر وقت پنهنجي صورت مَٽائيندو رهي ٿو؛ پٽڙي کان برفَ ، ٻاڦَ، ۽ پوءِ واپس پٽڙو. آبي چڪر اربن سالن کان ھلندو اچي ۽ ڌرتيءَ تي سموري حيات ۽ جيوت جو جاري ساري رهڻ ان تي ئي دارومدار رکي ٿو. پاڻيءَ کان سواءِ ڌرتي رهڻ لائق نه هجي هئا.
پيش ڪجي ٿو آبي چڪر جو مختصر تعارف. هن جز ليک (پيراگراف) ۾ ڏنل ڳَنڍڻا Links اوهان کي ملحڪھ موضوع تي تفصيلي ڄاڻَ رکندڙ صفحي ڏانهن وٺي وڃن ٿا. جيتوڻيڪ هر موضوع جو نسبتاً مختصر تعارف هن ئي صفحي تي اڃا هيٺ ڏنل آهي.
آبي چڪر کي ڪو بھ شروعاتي يا آغازي نُڪتو نه آهي. پر پاڻَ سمنڊَن Oceans کان شروع ڪنداسين، ڇاڪاڻ ته ڌرتيءَ جي پاڻيءَ جو گھڻي کان گھڻو مقدار اتي ئي سمايل آهي. آبي چڪر جو محرڪ سِجُ آهي، جيڪو سمنڊَ جي پاڻيءَ کي گرمائي ٿو. گرمائش سبب پاڻيءَ جو ڪجھھ حصو اُٻارجي ٿو Evaporates هوا ۾ اُٻَ جِي صورتَ ۾ شامل ٿِي وڃي ٿو. برفَ Ice ۽ ڳڱ Snow سڌو سنئون اُٻَ ۾ Sublimate سگھي ٿِي. ھوا جون مٿي ويندڙ اهڙي اُٻَ کي مٿي ماحول Atmosphere ۾ وٺِي وڃن ٿا. ان سان گڏ اھو پاڻي بھ مٿي وڃي ٿو، جيڪو Evapotranspiration جي عمل ذريعي ٻوٽن مان transpire ۽ مِٽيءَ مان اُٻارجي نڪري ٿو. اُٻَ ھوا ۾ مٿي کڄي وڃي ٿِي، جتي جو ٿڌڙو گرمي پد اُٻَ کي ڪنڊينسي Condense ڪڪر ڪري ڇڏي ٿو. ھوا جا وھڪرا ڪڪرن کي سڄي ارض Globe ۾ گھُمائين ٿا. ڪڪرن جا ذرڙات پاڻَ ۾ ٽڪرائجي گڏجن ٿا، ايئن وڏا ٿين ٿا ۽ Precipitation جِي صورتَ ۾ آسمانَ تان ڪِرَن ٿا. ڪجھھ پرسپيٽيشن ڳڱ جِي صورتَ ۾ ھيٺ ڪِرندي آهي، جيڪا برفِي ڪيپس ۽ برفاني ٽَڪَرَن Ice Caps and Glaciers جِي صورتَ ۾ گڏ ٿيندي آهي، جيڪي ڄميل پاڻيءَ جي انَ ذخيري کي هزارن سالن تائين سانڍي سگھن ٿا. بهار جِي مُندَ اچڻَ بعد نسبتاً گرم آبهوا ۾ اھي برفاني ذخيرا رجڻ ۽ ڳرڻ لڳندا آهن ۽ اھو ڳريل آب پاڻي ڳڱريج (ڳريلاب) Snowmelt جِي صورتَ ۾ زمين تي وهڻ لڳندو آهي. پرسيپيٽيشن جو اڪثر حصو واپس سمنڊَ ۾ ويندو هليو آهي، جڏهن ته باقي حصو خُشڪِيءَ تي ڪِرندو آھي ۽ ثقلي ڪشش سبب زمين تي (سطحي يا مٿاڇراتي) نئين آب Surface runoff جِي صورتَ ۾ وھندو آهي. ان رن آف جو ھڪڙو حصو دريائن ۾ داخل ٿي ويندو آهي، جنهن جو وهڪرو Streamflow پاڻيءَ کي سمنڊَ طرف وٺي ويندو آهي. نئين جو پاڻي ۽ جر (زير زمين پاڻي) جو سيمو ملي ڍنڍُن اندر تازي پاڻيءَ Freshwater جي صورتَ ۾ گڏ ٿي ٿو. مگر سڄو جو سڄو نئين آب دريائن ۾ نه ٿو وڃي. ان جو وڏو ڀاڱو زمين چُھِي وڃي ٿِي، جنھن کي دَرڇاڻَڪاري Infiltration چئجي ٿو. ڪجھھ پاڻي درڇاڻجِي اونهائيءَ ۾ هليو ويندو آهي جتي اهو جرگاهن Aquifers (پاڻيءَ سان تَر ٿيل زير زمين سطح) کي ڀري ٿو، جيڪي تازي پاڻيءَ کي تمام وڏي مقدار ۾ ۽ تمام ڊگھي عرصي لاءِ سانڍي سگھن ٿا. ڪجھھ جَر (زير زمين پاڻي) مٿاڇري کي ويجھو رھي ٿو، جيڪو سيمو ڪري واپس مٿاڇري تي موجود آبگاهن (۽ سمنڊ) ۾ هليو وڃي ٿو، جنهن عمل کي جر اخراج Ground-Water Discharge چئجي ٿو؛ ۽ ڪجھھ جر وري چشمي جِي شڪل ۾ خُشڪِيءَ تي تازي پاڻيءَ جي ڦُوھارو ٿِي نڪري ايندو آهي. بهر حال، وقت ساڻ سمورو پاڻي هلندو هلندو ڪنهن نه ڪنهن ريت سمنڊَ ۾ داخل ٿِي وڃي ٿو، جتي آبي چڪر پُورو ٿي ٿو......... اڙي – منهنجو مطلب ته شروع ٿي ٿو.