جيت

جيت
	گھڙيالي چڪر وانگر مٿان کان کاٻي پاسي کان: ڊانس فلاء، سونڍ وارو ويول، انڌي ڪوئي جھڙي تڏ يا (مول ڪرڪٽ)، جرمن واسپ، شاھي مھاڙن وارو پروانو، قاتل ٽنڊڻ
	ميجيسيڪاڊا جنس جي جيتن جو آواز
سائنسي درجا بندي
Unrecognized taxon (fix):	ھيڪساپوڊا
Subgroups
	آرڪائيوگناٿا; ڊائيڪونڊيليا زائيجينٽوما; ٽيريگوٽا; ;
هم معنيٰ
	اڪٽوگناٿا; اينٽوميڊا;

جيت حرڪت جي دنيا ۾ رهن ٿا. هي پتي جي پيرن وارو مڪڙو واءُ ٻوڙي گھاس تي چڙهندو آهي ۽ ڀڄي ويندو آهي.

جيت (Insects؛ لاطيني insectum مان) انسيڪٽا (Insecta) ڪلاس جا ڇهه پوڊن (Hexapods) غير ڪرنگھيدار جانور (Invertebrates) آهن، جيڪي آرٿراپاڊ فائلم جي ھڪ وڏي گروہ ۾ شامل آهن. جيت ۾ هڪ ٻاهريون چٽ وارو خول (chitinous exoskeleton) ۽ باقي جسم جا ٽي ڀاڱا ھوندا آھن: مٿو، ٿوريڪس ۽ پيٽ. کين جسم ۾ پاڻ ۾ ڳنڍيل ٽنگن جا ٽي جوڙا ۽ ھڪ جوڙو اينٽينا جو ھوندو آھي. جيت جانورن جو سڀ کان وڌيڪ متنوع گروهه آهن، جن ۾ هڪ لک کان وڌيڪ بيان ڪيل نسل آهن؛ اهي سڀني جانورن جي نسلن جي اڌ کان وڌيڪ نمائندگي ڪن ٿا.

وڌو تر جيت جو اعصابي سرشتو هڪ دماغ ۽ هڪ وينٽرل اعصابي ڪورڊ (ventral nerve cord) تي مشتمل هوندو آهي. اڪثر جيت آنڊا ڏيڻ سان ٻيهر پيدا ٿين ٿا. حشرات هوا ۾ ساهه، هڪ سرشتي جي ذريعي انهن جي پاسن سان جوڙيل کولڻ جي، ننڍڙن نلين سان ڳنڍيل آهن جيڪي هوا کي سڌو سنئون ٽشوز ڏانهن وٺي ويندا آهن، کڻندا آهن. تنهن ڪري رت آڪسيجن نه کڻندو آهي. اهو صرف جزوي طور ڪجهه ويسل ۾ هوندو آهي ۽ ڪجهه کليل هيموڪوئل ۾ گردش ڪندو آهي. حشرات جي نظر خاص طور تي انهن جي مرڪب اکين، اضافي ننڍڙن اوسيلي (ocelli) سان گڏ، جي ذريعي ٿيندي آهي. گھڻا جيت، ٽمپنل عضون کي استعمال ڪندي، جيڪي پيرن يا جسم جي ٻين حصن تي ٿي سگھن ٿا، ٻڌي سگھن ٿا. انهن کي بوء جو احساس، عام طور تي اينٽينا ۽ وات جي حصن تي موجود ريڪٽرز ذريعي ٿيندو آهي لڳ ڀڳ سڀ جيت آنڊن مان نڪرندا آهن. جيت جي جسمن جي واڌ کي غير لچڪدار بيروني خول جي ڪري روڪيو ويندو آهي، تنهنڪري ترقي ۾ مولٽ (molts) جو هڪ سلسلو شامل آهي. نابالغ مرحلا اڪثر بالغن کان ساخت، عادت ۽ رويي ۾ مختلف هوندا آهن. گروهه جيڪي چار مرحلن واري ميٽامورفوسس مان گذرندا آهن انهن ۾ اڪثر هڪ غير متحرڪ پيوپو هوندو آهي. حشرات جيڪي ٽن مرحلن واري ميٽامورفوسس مان گذرندا آهن انهن ۾ پيوپا نه هوندو آهي، جيڪو وڌندڙ بالغن وانگر نِمفال مرحلن جي هڪ سلسلي ذريعي ترقي ڪري ٿو. حشرات جو اعلي سطحي تعلق واضح ناهي. وڏي سائيز جا فوسل ٿيل جيت پيليوزوئڪ دور مان مليا آهن، جن ۾ 55 کان 70 سينٽي ميٽر (22 کان 28 انچ) جي پنن سان وڏا ڊريگن فلائي جهڙا جيت شامل آهن. سڀ کان وڌيڪ متنوع حشرات جا گروهه گلن جي ٻوٽن سان گڏ نظر اچن ٿا.

بالغ حشرات عام طور تي گھمڻ ڦرڻ ۽ اڏامڻ سان حرڪت ڪرڻ شروع ڪندا آهن، ڪجهه تري پڻ سگهن ٿا. جيت ئي واحد غير ڪرنگھيدار جانور آهن جيڪي مسلسل طاقت سان اڏام حاصل ڪري سگهن ٿا. جيت جي اڏام صرف هڪ ڀيرو ترقي ڪندي آهي. ڪيترائي جيت گھٽ ۾ گھٽ جزوي طور تي آبي ھوندا آھن ۽ گلن سان گڏ لاروا ھوندا آھن. ڪجهه نسلن ۾، بالغ پڻ آبي آهن. ڪجھ جنس، جھڙوڪ واٽر اسٽرائڊرز، پاڻيءَ جي مٿاڇري تي ھلي سگھن ٿا. جيت گهڻو ڪري اڪيلائي ۾ هوندا آهن، پر ڪيترا ئي، جهڙوڪ مکيون، ڪيٽيون ۽ ٽمڪي، سماجي هوندا آهن ۽ وڏين، منظم ڪيل ڪالونين ۾ رهن ٿا. ٻيا، جهڙوڪ اير وگ، ماءُ جي سنڀال مهيا ڪن ٿا، انهن جي آنڊن ۽ جوانن جي حفاظت ڪن ٿا. حشرات مختلف طريقن سان هڪ ٻئي سان رابطو ڪري سگهن ٿا. نر موٿ وڏي فاصلي تي مادي جي پيٽ جي پيرومون کي محسوس ڪري سگھن ٿا. ٻيون جنسون آوازن سان رابطو ڪن ٿيون: ڪرڪٽ ڪٽڻ يا پنھنجن پرن کي پاڻ ۾ رڱڻ لاءِ، ساٿي کي راغب ڪرڻ ۽ ٻين نر کي ڀڄڻ لاءِ استعمال ڪن ٿا. جگنو (Lampyrid beetles) روشني سان رابطو ڪن ٿا. انسان ڪيترن ئي جيت کي حملو ڪندڙ سمجھن ٿا، خاص طور تي جيڪي فصلن کي نقصان پهچائين ٿا ۽ انھن کي، جراثيم ڪش ۽ ٻين طريقن سان، ڪنٽرول ڪرڻ جي ڪوشش ڪن ٿا. ٻيا پارسياتي (طفيلي) آهن ۽ بيمارين جي ويڪٽر طور ڪم ڪري سگهن ٿا. جيت پولينٽر جي طور ڪيترن ئي گلن جي ٻوٽن جي پيدائش ۽ انهن جي ماحولياتي نظام لاء ضروري آهن. گھڻا جيت ماحولياتي لحاظ کان فائدي مند آھن جيئن ته جيت جو جيت جو شڪار ڪن ٿا، جڏھن ته ڪجھ سڌي طرح معاشي فائدو ڏيندا آھن. خاص طور تي ٻه جنسون اقتصادي طور تي اهم آهن ۽ ڪيتريون ئي صديون اڳ پاليا ويا هئا:

ريشم لاءِ ريشمي ڪيڙا ۽
ماکيءَ لاءِ ماکي جون مکيون

دنيا جي 80 سيڪڙو قومن ۾، اٽڪل 3,000 نسلي گروهن جي ماڻهن پاران جيت کي کاڌ خوراڪ طور استعمال ڪيو ويندو آهي. انساني سرگرمين جا جيت جي حياتياتي تنوع تي سنگين اثر پئجي رهيا آهن.

نالو

The word insect comes from the Latin word insectum from in, "cut up",^[1] as insects appear to be cut into three parts. The Latin word was introduced by Pliny the Elder who calqued the Ancient Greek word ἔντομον éntomon "insect" (as in entomology) from ἔντομος éntomos "cut in pieces";^[2] this was Aristotle's term for this class of life in his biology, also in reference to their notched bodies. The English word insect first appears in 1601 in Philemon Holland's translation of Pliny.^[3]^[4]

جيت ۽ ٻيا ڪيڙا

فيلوجيني ۽ ارتقا

مورفولوجي ۽ فزيالوجي

پيدائش ۽ افزائش

ڪميونيڪيشن

سماجي رويو

حرڪت

ماحوليات

انسانن سان تعلق

پڻ ڏسو

باب:جيت

ٻاهريان ڳنڍڻا

Insect species and observations on iNaturalist
Overview of Orders of Insects
A Safrinet Manual for Entomology and Arachnology SPC
Tree of Life Project – Insecta, Insecta Movies
Fossil Insect Database آرڪائيو ڪيا ويا 2013-10-02 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.: Holotypes at the International Palaeoentological Society
UF Book of Insect Records
InsectImages.org 24,000 high resolution insect photographs

حوالا

↑ Lewis, Charlton T.; Short, Charles. "insĕco". A Latin Dictionary. Perseus Digital Library.
↑ Liddell, Henry George; Scott, Robert. "ἔντομος". A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library.
↑ Harper, Douglas; McCormack, Dan. "Online Etymological Dictionary". LogoBee.com. صفحو. 1. وقت 11 January 2012 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 1 November 2011. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ "insect translations". ezglot.com.

'

[1] Lewis, Charlton T.; Short, Charles. "insĕco". A Latin Dictionary. Perseus Digital Library.

[Liddell-2] Liddell, Henry George; Scott, Robert. "ἔντομος". A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library.

[etymonline-3] Harper, Douglas; McCormack, Dan. "Online Etymological Dictionary". LogoBee.com. صفحو. 1. وقت 11 January 2012 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 1 November 2011. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[4] "insect translations". ezglot.com.

[1]

[2]

[3]

[4]