رڪن (شاعري)

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان

رڪن (Dactyl)، ”رڪن“ جمع ”ارڪان“ عربي لفظ آهي، جنهن جي لفظي معنيٰ آهي ”ٿنڀ“. اصطلاحي معنيٰ موجب، ڪنهن مقرر بحر جو اهو ”حصو يا تڪ“، جنهن سان شعر ۾ ڏنل لفظن جي تقطيع (ورهاست) ڪجي يا ان کي توري ۽ ماپي سگهجي. ارڪان ڪنهن بحر ۾ اٺ هوندا آهن تہ ڪنهن ۾ ڇھ ۽ ڪنهن ۾ وري چار ٿيندا آهن، جيئن بحر واري باب ۾ ڏنا ويا آهن، اهي ارڪان شعر کي موزون يا ترتيبوار بڻائڻ لاءِ هڪ قسم جا ماپا يا وٽ آهن. ارڪان اصل ۾ ڪل اٺ آهن؛ جهڙوڪ: procedure ”فعولن- فاعلن- فاعلاتن- مفاعيلن- مفاعلتن – متفاعلن- مفعولات- مستفعلن“؛ پر علم عروض جي باني خليل بن احمد بصريءَ (718-791ع) انهن ۾ ڪجهه ردوبدل ڪري پنهنجا پندرهن (15) بحر جوڙي پيش ڪيا، جنهن کان پوءِ ٻين شاعرن انهن ۾ وقت به وقت اضافو پئي ڪيو آهي. اهي 39 کن آهن.[1]

حوالا[سنواريو]

  1. .ڪتاب:ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت؛ مرتب: مختيار احمد ملاح؛ پبلشر: سنڌي لئنگئيج اٿارٽي، حيدرآباد، سنڌ.