آبِي چَڪَرُ: جي ورجائن ۾ تفاوت

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
ڊاٿل مواد شامل ڪيل مواد
سنوار جو تَتُ ڪونهي
سنوار جو تَتُ ڪونهي
سِٽَ 1: سِٽَ 1:
{{مبسس4}}
[[Image:watercyclesindhi.jpg|thumb|250px|آبِي چَڪَرُ]]
[[Image:watercyclesindhi.jpg|thumb|250px|آبِي چَڪَرُ]]


==آبي چڪر ڇا آهي؟==
==آبي چڪر ڇا آهي؟==
آبي چڪر اسان کي ڌرتيءَ تي، ۾ ۽ مٿان پاڻيءَ جو وجود ۽ چُرپُر سمجھائي ٿو. ڌرتيءَ جو پاڻي هميشه چرپر ۾ رهي ٿو ۽ هر وقت پنهنجي صورت مَٽائيندو رهي ٿو؛ پٽڙي کان برفَ ، ٻاڦَ، ۽ پوءِ واپس پٽڙو. آبي چڪر اربن [[سال|سالن]] کان هلندو اچي ۽ ڌرتيءَ تي سموري حيات ۽ جيوت جو جاري ساري رهڻ ان تي ئي دارومدار رکي ٿو. پاڻيءَ کان سواءِ [[ڌرتي]] رهڻ لائق نه هجي هئا.<br>
آبي چڪر اسان کي ڌرتيءَ تي، ۾ ۽ مٿان پاڻيءَ جو وجود ۽ چُرپُر سمجھائي ٿو. ڌرتيءَ جو پاڻي هميشه چرپر ۾ رهي ٿو ۽ هر وقت پنهنجي صورت مَٽائيندو رهي ٿو؛ پٽڙي کان برفَ ، ٻاڦَ، ۽ پوءِ واپس پٽڙو. آبي چڪر اربن [[سال|سالن]] کان هلندو اچي ۽ ڌرتيءَ تي سموري حيات ۽ جيوت جو جاري ساري رهڻ ان تي ئي دارومدار رکي ٿو. پاڻيءَ کان سواءِ [[ڌرتي]] رهڻ لائق نه هجي هئا.
پيش ڪجي ٿو آبي چڪر جو مختصر تعارف. هن جز ليک (پيراگراف) ۾ ڏنل ڳَنڍڻا</font> Links ‎‏ اوهان کي واسطيدار موضوع تي تفصيلي ‏ڄاڻَ رکندڙ صفحي ڏانهن وٺي وڃن ٿا. جيتوڻيڪ هر موضوع جو نسبتاً مختصر تعارف هن ئي صفحي تي اڃا هيٺ ڏنل آهي.<br>‏
آبي چڪر کي ڪو به شروعاتي يا آغازي نُڪتو نه آهي. پر پاڻَ ساگرن</font> ‏Oceans‏ کان شروع ڪنداسين، ڇاڪاڻ تہ ڌرتيءَ جي پاڻيءَ ‏جو گھڻي کان گھڻو مقدار اتي ئي سمايل آهي. آبي چڪر جو محرڪ سِجُ آهي، جيڪو سمنڊَ جي پاڻيءَ کي گرمائي ٿو. گرمائش ‏سبب پاڻيءَ جو ڪجھه حصو اُٻارجي ٿو</font> ‏Evaporates‏ هوا ۾ اُٻَ جِي صورتَ ۾ شامل ٿِي وڃي ٿو. برفَ</font> ‏Ice‏ ۽ ڳڱ</font> ‏Snow‏ سڌو ‏سنئون اُٻَ ۾</font> ‏Sublimate‏ سگھي ٿِي. هوا جون مٿي ويندڙ اهڙي اُٻَ کي مٿي وايومنڊل</font> ‏Atmosphere‏ ۾ وٺِي وڃن ٿا. ان سان گڏ اهو ‏پاڻي به مٿي وڃي ٿو، جيڪو اُٻڪبدلتڳاءُ </font> ‏Evapotranspiration‏ جي عمل ذريعي ٻوٽن مان</font> ‏transpire‏ ۽ مِٽيءَ مان اُٻارجي نڪري ٿو. اُٻَ ‏هوا ۾ مٿي کڄي وڃي ٿِي، جتي جو ٿڌڙو گرمي پد اُٻَ کي ٺالي </font> ‏Condense‏ ڪڪر ڪري ڇڏي ٿو. هوا جا وهڪرا ڪڪرن کي ‏سڄي ارض</font> ‏Globe‏ ۾ گھُمائين ٿا. ڪڪرن جا ذرڙات پاڻَ ۾ ٽڪرائجي گڏجن ٿا، ايئن وڏا ٿين ٿا ۽ وسڪارَ </font> ‏Precipitation‏ جِي صورتَ ۾ ‏آسمانَ تان ڪِرَن ٿا. ڪجھه وسڪارَ ڳڱ جِي صورتَ ۾ هيٺ ڪِرندي آهي، جيڪا برفِي بَرَن ۽ برفاني جبلن يعني برفالن </font> ‏Ice Caps and ‎Glaciers‏ جِي صورتَ ۾ گڏ ٿيندي آهي، جيڪي ڄميل پاڻيءَ جي انَ ذخيري کي هزارن سالن تائين سانڍي سگھن ٿا. بهار جِي مُندَ ‏اچڻَ بعد نسبتاً گرم آبهوا ۾ اهي برفاني ذخيرا رجڻ ۽ ڳرڻ لڳندا آهن ۽ اهو ڳريل آب ڳڱڻياٺ </font> ‏Snowmelt‏ جِي صورتَ ‏‏۾ زمين تي وهڻ لڳندو آهي. وسڪارَ جو اڪثر حصو واپس سمنڊَ ۾ هليو ويندو آهي، جڏهن تہ باقي حصو خُشڪِيءَ تي ڪِرندو ‏آهي ۽ ثقلي ڪشش سبب زمين تي (سطحي يا مٿاڇراتي) نئين آب</font> ‏Surface runoff‏ جِي صورتَ ۾ وهندو آهي. ان رن آف جو هڪڙو ‏حصو دريائن ۾ داخل ٿي ويندو آهي، جنهن جو وهڪرو</font> ‏Streamflow‏ پاڻيءَ کي سمنڊَ طرف وٺي ويندو آهي. نئين جو پاڻي ۽ جر ‏‏(زير زمين پاڻي) جو سيمو ملي ڍنڍُن اندر تازي پاڻيءَ</font> ‏Freshwater‏ جي صورتَ ۾ گڏ ٿي ٿو. مگر سڄو جو سڄو نئين آب دريائن ۾ ‏نہ ٿو وڃي. ان جو وڏو ڀاڱو زمين چُهِي وڃي ٿِي، جنهن کي دَرڇاڻَڪاري</Font> ‏Infiltration‏ چئجي ٿو. ڪجھہ پاڻي درڇاڻجِي اونهائيءَ ۾ ‏هليو ويندو آهي جتي اهو جرگاهن</font> ‏Aquifers‏ (پاڻيءَ سان تَر ٿيل زير زمين سطح) کي ڀري ٿو، جيڪي تازي پاڻيءَ کي تمام وڏي ‏مقدار ۾ ۽ تمام ڊگھي عرصي لاءِ سانڍي سگھن ٿا. ڪجھہ جَر (زير زمين پاڻي) مٿاڇري کي ويجھو رهي ٿو، جيڪو سيمو ڪري ‏واپس مٿاڇري تي موجود آبگاهن (۽ سمنڊ) ۾ هليو وڃي ٿو، جنهن عمل کي جر اخراج</font> ‏Ground-Water Discharge‏ چئجي ٿو؛ ۽ ‏ڪجھہ جر وري چشمي جِي شڪل ۾ خُشڪِيءَ تي تازي پاڻيءَ جي ڦُوهارو ٿِي نڪري ايندو آهي. بهر حال، وقت ساڻ سمورو پاڻي ‏هلندو هلندو ڪنهن نه ڪنهن ريت سمنڊَ ۾ داخل ٿِي وڃي ٿو، جتي آبي چڪر پُورو ٿي ٿو......... اڙي منهنجو مطلب تہ شروع ٿي ٿو.


پيش ڪجي ٿو آبي چڪر جو مختصر تعارف. هن جز ليک (پيراگراف) ۾ ڏنل ڳَنڍڻاLinks ‎‏ اوهان کي واسطيدار موضوع تي تفصيلي ‏ڄاڻَ رکندڙ صفحي ڏانهن وٺي وڃن ٿا. جيتوڻيڪ هر موضوع جو نسبتاً مختصر تعارف هن ئي صفحي تي اڃا هيٺ ڏنل آهي.


آبي چڪر کي ڪو به شروعاتي نُڪتو نه آهي. پر پاڻَ ساگرن ‏(Oceans)‏ کان شروع ڪنداسين، ڇاڪاڻ تہ ڌرتيءَ جي پاڻيءَ ‏جو گھڻي کان گھڻو مقدار اتي ئي سمايل آهي. آبي چڪر جو محرڪ سِجُ آهي، جيڪو سمنڊَ جي پاڻيءَ کي گرمائي ٿو. گرمائش ‏سبب پاڻيءَ جو ڪجھه حصو اُٻارجي ٿو ‏Evaporates‏ هوا ۾ اُٻَ جِي صورتَ ۾ شامل ٿِي وڃي ٿو. برفَ ‏(Ice‏) ۽ ڳڱ ‏(Snow)‏ سڌو ‏سنئون اُٻَ ۾ ‏(Sublimate‏) سگھي ٿِي. هوا جون مٿي ويندڙ اهڙي اُٻَ کي مٿي وايومنڊل (‏Atmosphere) ۾ وٺِي وڃن ٿا. ان سان گڏ اهو ‏پاڻي به مٿي وڃي ٿو، جيڪو اُٻڪبدلتڳاءُ (‏Evapotranspiration)‏ جي عمل ذريعي ٻوٽن مان ‏transpire‏ ۽ مِٽيءَ مان اُٻارجي نڪري ٿو. اُٻَ ‏هوا ۾ مٿي کڄي وڃي ٿِي، جتي جو ٿڌڙو گرمي پد اُٻَ کي ٺالي Condense‏ ڪڪر ڪري ڇڏي ٿو. هوا جا وهڪرا ڪڪرن کي ‏سڄي ارض ‏Globe‏ ۾ گھُمائين ٿا. ڪڪرن جا ذرڙا پاڻَ ۾ ٽڪرائجي گڏجن ٿا، ايئن وڏا ٿين ٿا ۽ وسڪارَ ‏Precipitation‏ جِي صورتَ ۾ ‏آسمانَ تان ڪِرَن ٿا. ڪجھه وسڪارَ ڳڱ جِي صورتَ ۾ هيٺ ڪِرندي آهي، جيڪا برفِي بَرَن ۽ برفاني جبلن يعني برفالن ‏Ice Caps and ‎Glaciers‏ جِي صورتَ ۾ گڏ ٿيندي آهي، جيڪي ڄميل پاڻيءَ جي انَ ذخيري کي هزارن سالن تائين سانڍي سگھن ٿا. بهار جِي مُندَ ‏اچڻَ کانپوءِ نسبتاً گرم آبهوا ۾ اهي برفاني ذخيرا رجڻ ۽ ڳرڻ لڳندا آهن ۽ اهو ڳريل آب ڳڱڻياٺ ‏Snowmelt‏ جِي صورتَ ‏‏۾ زمين تي وهڻ لڳندو آهي. وسڪارَ جو اڪثر حصو واپس سمنڊَ ۾ هليو ويندو آهي، جڏهن تہ باقي حصو خُشڪِيءَ تي ڪِرندو ‏آهي ۽ ثقلي ڪشش سبب زمين تي (سطحي يا مٿاڇراتي) نئين آب ‏Surface runoff‏ جِي صورتَ ۾ وهندو آهي. ان رن آف جو هڪڙو ‏حصو دريائن ۾ داخل ٿي ويندو آهي، جنهن جو وهڪرو ‏Streamflow‏ پاڻيءَ کي سمنڊَ طرف وٺي ويندو آهي. نئين جو پاڻي ۽ جر ‏‏(زير زمين پاڻي) جو سيمو ملي ڍنڍُن اندر تازي پاڻيءَ ‏Freshwater‏ جي صورتَ ۾ گڏ ٿي ٿو. [[مگر|پر]] سڄو جو سڄو نئين آب دريائن ۾ ‏نہ ٿو وڃي. ان جو وڏو ڀاڱو زمين چُهِي وڃي ٿِي، جنهن کي دَرڇاڻَڪاري ‏Infiltration‏ چئجي ٿو. ڪجھہ پاڻي درڇاڻجِي اونهائيءَ ۾ ‏هليو ويندو آهي، جتي اهو جرگاهن ‏Aquifers‏ (پاڻيءَ سان تَر ٿيل زير زمين سطح) کي ڀري ٿو، جيڪي تازي پاڻيءَ کي تمام وڏي ‏مقدار ۾ ۽ تمام ڊگھي عرصي لاءِ سانڍي سگھن ٿا. ڪجھہ جَر (زير زمين پاڻي) مٿاڇري کي ويجھو رهي ٿو، جيڪو سيمو ڪري ‏واپس مٿاڇري تي موجود آبگاهن (۽ سمنڊ) ۾ هليو وڃي ٿو، جنهن عمل کي جر اخراج ‏Ground-Water Discharge‏ چئجي ٿو؛ ۽ ‏ڪجھہ جر وري چشمي جِي شڪل ۾ خُشڪِيءَ تي تازي پاڻيءَ جي ڦُوهارو ٿِي نڪري ايندو آهي. بهر حال، وقت ساڻ سمورو پاڻي ‏هلندو هلندو ڪنهن نه ڪنهن ريت سمنڊَ ۾ داخل ٿِي وڃي ٿو، جتي آبي چڪر پُورو ٿي ٿو......... ۽ اتان پوءِ وري اهو ٻيهر شروع ٿئي ٿو.



==خارجِي ڳنڍڻا==
==ٻاهريان ڳنڍڻا==
[http://ga.water.usgs.gov/edu/watercyclesindhi.html {{مبسس4}}يُو ايس ڀُون ڀياسِي سَروي - آبي چڪر]
[http://ga.water.usgs.gov/edu/watercyclesindhi.html {{مبسس4}}يُو ايس ڀُون ڀياسِي سَروي - آبي چڪر]


{{ڪچو}}
{{ڪچو}}


[[Category:سائنس]] [[category:آبي سائنس]]
[[Category:سائنس]]
[[category:آبي سائنس]]

ورجاءُ بمطابق 20:35, 21 نومبر 2016ع

آبِي چَڪَرُ

آبي چڪر ڇا آهي؟

آبي چڪر اسان کي ڌرتيءَ تي، ۾ ۽ مٿان پاڻيءَ جو وجود ۽ چُرپُر سمجھائي ٿو. ڌرتيءَ جو پاڻي هميشه چرپر ۾ رهي ٿو ۽ هر وقت پنهنجي صورت مَٽائيندو رهي ٿو؛ پٽڙي کان برفَ ، ٻاڦَ، ۽ پوءِ واپس پٽڙو. آبي چڪر اربن سالن کان هلندو اچي ۽ ڌرتيءَ تي سموري حيات ۽ جيوت جو جاري ساري رهڻ ان تي ئي دارومدار رکي ٿو. پاڻيءَ کان سواءِ ڌرتي رهڻ لائق نه هجي هئا.

پيش ڪجي ٿو آبي چڪر جو مختصر تعارف. هن جز ليک (پيراگراف) ۾ ڏنل ڳَنڍڻاLinks ‎‏ اوهان کي واسطيدار موضوع تي تفصيلي ‏ڄاڻَ رکندڙ صفحي ڏانهن وٺي وڃن ٿا. جيتوڻيڪ هر موضوع جو نسبتاً مختصر تعارف هن ئي صفحي تي اڃا هيٺ ڏنل آهي.

آبي چڪر کي ڪو به شروعاتي نُڪتو نه آهي. پر پاڻَ ساگرن ‏(Oceans)‏ کان شروع ڪنداسين، ڇاڪاڻ تہ ڌرتيءَ جي پاڻيءَ ‏جو گھڻي کان گھڻو مقدار اتي ئي سمايل آهي. آبي چڪر جو محرڪ سِجُ آهي، جيڪو سمنڊَ جي پاڻيءَ کي گرمائي ٿو. گرمائش ‏سبب پاڻيءَ جو ڪجھه حصو اُٻارجي ٿو ‏Evaporates‏ هوا ۾ اُٻَ جِي صورتَ ۾ شامل ٿِي وڃي ٿو. برفَ ‏(Ice‏) ۽ ڳڱ ‏(Snow)‏ سڌو ‏سنئون اُٻَ ۾ ‏(Sublimate‏) سگھي ٿِي. هوا جون مٿي ويندڙ اهڙي اُٻَ کي مٿي وايومنڊل (‏Atmosphere) ۾ وٺِي وڃن ٿا. ان سان گڏ اهو ‏پاڻي به مٿي وڃي ٿو، جيڪو اُٻڪبدلتڳاءُ (‏Evapotranspiration)‏ جي عمل ذريعي ٻوٽن مان ‏transpire‏ ۽ مِٽيءَ مان اُٻارجي نڪري ٿو. اُٻَ ‏هوا ۾ مٿي کڄي وڃي ٿِي، جتي جو ٿڌڙو گرمي پد اُٻَ کي ٺالي Condense‏ ڪڪر ڪري ڇڏي ٿو. هوا جا وهڪرا ڪڪرن کي ‏سڄي ارض ‏Globe‏ ۾ گھُمائين ٿا. ڪڪرن جا ذرڙا پاڻَ ۾ ٽڪرائجي گڏجن ٿا، ايئن وڏا ٿين ٿا ۽ وسڪارَ ‏Precipitation‏ جِي صورتَ ۾ ‏آسمانَ تان ڪِرَن ٿا. ڪجھه وسڪارَ ڳڱ جِي صورتَ ۾ هيٺ ڪِرندي آهي، جيڪا برفِي بَرَن ۽ برفاني جبلن يعني برفالن ‏Ice Caps and ‎Glaciers‏ جِي صورتَ ۾ گڏ ٿيندي آهي، جيڪي ڄميل پاڻيءَ جي انَ ذخيري کي هزارن سالن تائين سانڍي سگھن ٿا. بهار جِي مُندَ ‏اچڻَ کانپوءِ نسبتاً گرم آبهوا ۾ اهي برفاني ذخيرا رجڻ ۽ ڳرڻ لڳندا آهن ۽ اهو ڳريل آب ڳڱڻياٺ ‏Snowmelt‏ جِي صورتَ ‏‏۾ زمين تي وهڻ لڳندو آهي. وسڪارَ جو اڪثر حصو واپس سمنڊَ ۾ هليو ويندو آهي، جڏهن تہ باقي حصو خُشڪِيءَ تي ڪِرندو ‏آهي ۽ ثقلي ڪشش سبب زمين تي (سطحي يا مٿاڇراتي) نئين آب ‏Surface runoff‏ جِي صورتَ ۾ وهندو آهي. ان رن آف جو هڪڙو ‏حصو دريائن ۾ داخل ٿي ويندو آهي، جنهن جو وهڪرو ‏Streamflow‏ پاڻيءَ کي سمنڊَ طرف وٺي ويندو آهي. نئين جو پاڻي ۽ جر ‏‏(زير زمين پاڻي) جو سيمو ملي ڍنڍُن اندر تازي پاڻيءَ ‏Freshwater‏ جي صورتَ ۾ گڏ ٿي ٿو. پر سڄو جو سڄو نئين آب دريائن ۾ ‏نہ ٿو وڃي. ان جو وڏو ڀاڱو زمين چُهِي وڃي ٿِي، جنهن کي دَرڇاڻَڪاري ‏Infiltration‏ چئجي ٿو. ڪجھہ پاڻي درڇاڻجِي اونهائيءَ ۾ ‏هليو ويندو آهي، جتي اهو جرگاهن ‏Aquifers‏ (پاڻيءَ سان تَر ٿيل زير زمين سطح) کي ڀري ٿو، جيڪي تازي پاڻيءَ کي تمام وڏي ‏مقدار ۾ ۽ تمام ڊگھي عرصي لاءِ سانڍي سگھن ٿا. ڪجھہ جَر (زير زمين پاڻي) مٿاڇري کي ويجھو رهي ٿو، جيڪو سيمو ڪري ‏واپس مٿاڇري تي موجود آبگاهن (۽ سمنڊ) ۾ هليو وڃي ٿو، جنهن عمل کي جر اخراج ‏Ground-Water Discharge‏ چئجي ٿو؛ ۽ ‏ڪجھہ جر وري چشمي جِي شڪل ۾ خُشڪِيءَ تي تازي پاڻيءَ جي ڦُوهارو ٿِي نڪري ايندو آهي. بهر حال، وقت ساڻ سمورو پاڻي ‏هلندو هلندو ڪنهن نه ڪنهن ريت سمنڊَ ۾ داخل ٿِي وڃي ٿو، جتي آبي چڪر پُورو ٿي ٿو......... ۽ اتان پوءِ وري اهو ٻيهر شروع ٿئي ٿو.


ٻاهريان ڳنڍڻا

يُو ايس ڀُون ڀياسِي سَروي - آبي چڪر