محمد علي جناح: جي ورجائن ۾ تفاوت

**محمد علي جناح**
*Muhammad Ali Jinnah*
قائداعظم ; بابائي قوم; محمد علي جناح; Muhammad Ali Jinnah
	; جناح 1945 ۾
پاڪستان جو پھريون گورنر جنرل
	عهدو سنڀاليو; 14 August 1947 – 11 September 1948
شاهي حڪمران	جارج ڇھون
وزير اعظم	لياقت علي خان
پيشرو	عھدو پھريون دفعو قائم ڪيو ويو
جانشين	خواجہ ناظم الدين
اسپيڪر نيشنل اسيمبلي
	عهدو سنڀاليو; 11 August 1947 – 11 September 1948
ڊپٽي	مولوي تميز الدين
پيشرو	نئون عھدو قائم ڪيو ويو
جانشين	مولوي تميز الدين
آئين ساز اسيمبلي جو صدر
	عهدو سنڀاليو; 11 August 1947 – 11 September 1948
ڊپٽي	لياقت علي خان
پيشرو	عھدو نئون قائم ڪيو ويو
جانشين	لياقت علي خان
ذاتي تفصيل
پيدائش	محمد علي; 25 ڊسمبر 1876; جھرڪ، سنڌ
وفات	11 سيپٽمبر 1948 (عمر 71 سال); ڪراچي، فيڊرل ڪيپيٽل ٽيريٽري، ڊومينين آف پاڪستان سنڌ، پاڪستان.
آخري آرامگاهه	مزار قائد
قوميت	سانچو:Country data برٽش انڊيا (1876–1947); پاڪستان (1947–1948)
سياسي جماعت	انڊين نيشنل ڪانگريس (1906–1920); آل انڊيا مسلم ليگ (1913–1947); پاڪستان مسلم ليگ (1947–1948);
جيون ساٿي	ايمي ٻائي يا ايمي بائي (1892–93); رتنا ٻائي يا رتنا بائي (1918–29);
لاڳاپا	جناح جو خاندان
ٻار ٻچا	دينا واڊيا رتنا بائي مان
ماءُپيءُ	جناح ڀائي پونجا جي تصوير جناح ڀائي پونجا (پيءُ) ; مٺي بائي (ماء)
مادر علمي	دي آنربل سوسائٽي آف لنڪنس ان
پيشو	بيريسٽر; سياستدان;
دستخط

دلچسپ نموني سوانح جهانگهيو

← اڳوڻو تفاوت اڃا نئين سنوار ←

ڊاٿل مواد شامل ڪيل مواد

وزيوئلوڪي‌متن

سِٽَ وار

ورجاءُ بمطابق 15:33, 15 ڊسمبر 2019ع

محمد علي جناح يا محمد علي جيڻا عرف قائداعظم (انگريزي ٻولي: Muhammad Ali Jinnah) پاڪستان جو باني، برطانوي هندستان ۾ 25 ڊسمبر 1876ع تي سنڌ جي هاڻوڪي ٺٽي ضلعي جي شهر جھرڪ ۾ ڄائو^[2]. هن جي والد جو نالو جناح پونجا هو. جيڪو راجڪوٽ ڪاٺياواڙ جو رهاڪو هو ۽ ڪراچيءَ ۾ چمڙي جو ڪاروبار ڪندو هو.^[3] قائداعظم جي پيدائش تي ٻي راء اھا آھي تہ ڪراچي وزير مينشن ۾ پيدا ٿيو ھو.

سنڌ جي درسي ڪتابن ۾ پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ ان جي جاء پيدائش جھرڪ ظاھر ڪئي وئي بعد ۾ نصاب ۾ تبديلي آڻي ڪراچي ظاھر ڪئي وئي.

ابتدائي زندگي

جناح ابتدائي تعليم جھرڪ جي سرڪاري اسڪول مان ۽ پوءِ سنڌ مدرسته الاسلام مان پرائي. اعليٰ تعليم لاءِ لنڊن ويو^[4]^[5]^[6] لنڊن تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ 1892 ۾ روانو ٿيو جتان 1894 ۾ آنربل سوسائٽي آف لنڪنس ان (Lincoln's Inn) مان بئريسٽري جو امتحان پاس ڪيائين ۽ 1896 ۾ ڪراچي موٽي آيو.

قائدِ اعظم جي پئدائش جي جاءِ جهرڪ هاڻي هڪ ننڍڙي ڦٽل وسندي آهي. ڏيڍ ٻه صديون پهرين هتي ننڍڙو بندر هو، جتان سنڌوءَ نديءَ مان ننڍڙا بادباني جهاز توڙي اسٽيمر اچي لنگرانداز ٿيندا هئا. سنڌ مدرسته السلام جو باني خان بهادر حسن علي آفندي به پهريان جهرڪن جي بندر تي انهن اسٽيمرن ۽ جهازن جي اچ وڃ جو حساب رکندڙ منشي هو، اتان پوءِ انگريز سرڪار کيس مئجسٽريٽ ڪري رکيو هو.

ان زماني ۾ جهرڪن جي آبادي به گھڻو ڪري اسماعيلي فرقي جي ماڻهن جي هئي، جيڪي ڪجھ صديون اڳ مصر مان تڙجي ايران آيا پوءِ سنڌ ، هند توڙي افغانستان ۾ اچي آباد ٿيا. وڻج واپار ۾ ماهر هئا، جنهن ڪري هيءُ شهر ان زماني جي سکر يا سَرنديءَ وارن ماڻهن جو شهر سمجهيو ويندو هو. سنڌي شاعريءَ جي شروعات به اسماعيلي داعين جي بيتن جن کي ”گنان“ (Ginaan) چئبو آهي وٽان ٿي.

اسماعيلي فرقي جو روحاني پيشوا آغا خان اول ايران مان لڏي افغانستان جي شهر هرات ۾ اچي آباد ٿيو. سگهو ئي 1839ع ۾ افغانن ۽ انگريزن وچ ۾ جنگ لڳي، هرات ۾ انگريزن افغان امير دوست محمد ّجي پٽ اڪبر خان هٿان شڪست کاڌي ته آغا خان پهريون به اچي سنڌ جي شهر جهرڪن ۾ آباد ٿيو، جتي سندس پوئلڳ اڳ ۾ ئي آباد ٿيل هئا. جهرڪ ان زماني ۾ بندرگاھ ۽ خوشحال ماڻهن جو هڪ وسيل شهر هو آغا خان اول هتي پنهنجي رهائش لاءِ هڪ خوبصورت محل پڻ جوڙايو، جيڪو اڃا تائين سٺي حالت ۾ موجود آهي، پوءِ دريا شاھ پنهنجو رخ موڙيو جنهن ڪري وڻج واپار تي اثر پيو ماڻهو لڏڻ لڳا، جنهنڪري جهرڪن جو جوڀن ساڳيو نه رهيو.

عام طور تي پاڪستان جي درسي ڪتابن ۾ اھو ڄاڻايل آهي ته پاڪستان جو باني محمد علي جناح ڪراچي ۾ ڄائو هو پر حقيقت اھا آهي ته قائد اعظم مسٽر پونجا جيڻا جي گھر 1875ع ۾ جهرڪن ۾ ڄائو هو ۽ پوءِ تاريخ کي مسخ ڪندي درسي ڪتابن ۾ سندس جاءِ پئدائش ڪراچيءَ جي وزير مينشن ٻڌائي ويئي.انجو هڪ سبب اسماعيلي ۽ اثنا عشري کوجن جو اندروني جھيڙو ٻڌايو ويو ته قائدِ اعظم اسماعيلي فرقو ڇڏي کوجه اثنا عشري فرقو اختيار ڪيو.

ڪنهن زماني ۾ جھرڪن ۾ محمد علي جيڻا جي پئدائش وارو گھر به موجود هو. پر اتي يادگار طور هڪ ميوزيم جوڙائڻ بدران ضياءِ دور ۾ ان کي ڊاهي پٽ ڪيو ويو. ڀر ۾ ئي گورنمينٽ پرائمري اسڪول جهرڪ آهي، جيڪو 1870ع ۾ قائم ٿيو ۽ جتي قائدِ اعظم شروعاتي تعليم حاصل ڪئي هئي.

جهمپير ڏانهن نيشنل هاءِ وي کان ويندڙ ڪچي روڊ کان ويندي اڳيان هڪ وسنديءَ آهي. جيڪا ڪينجهر جي پرين ڪنڌيءَ تي آهي. جتي قائد اعظم جي اڳوڻين پيڙهي جي اسماعيلي فرقي سان لاڳاپيل هڪ بزرگ امير پير جي مزار پڻ ڪينجهر جي بلڪل ڪنڌيءَ تي آهي. اصل ۾ اها سڄي وسندي هڪ مذهبي تهوار يا ميلي جي وقت تي آباد ٿيندي آهي. جنهن کي ڪراچي ۽ ٻاهرين ملڪن مان ايندڙ اسماعيلي پانڌيئڙا اچي آباد ڪن ٿا نه ته سڀني گھٽين جي گھرن کي تالا ئي لڳل هوندا آهن. مزار يا پير امير جو آستانو سنگ مرمر سان جوڙيل هڪ خوبصورت غار آهي.^[7]

ذاتي زندگي

فائل:Nikahnama-jinah.png

جناح ۽ رتنا بائي جو ميريج سرٽيفڪيٽ

وڪالت ۽ سياست

ڪراچي ۾ وڪالت شروع ڪيائين پر اتي ھن جي پريڪٽس ڪاميابي سان نہ ھلي سگھي جنھن ڪري 1896 ۾ بمبئي منتقل ٿي ويو جتي آل انڊيا ڪانگريس ۾ شرڪت اختيار ڪيائين. ڇهن مهينن لاءِ بمبئي جو پريزيڊينسي ميجسٽريٽ مقرر ڪيو ويو. اها نوڪري سندس طبيعت مطابق نه هئي تنهنڪري ان کان عليحدگي اختيار ڪري بيرسٽري اختيار ڪيائين.

ھن بعد ۾ آل انڊيا مسلم ليگ ۾ شرڪت اختيار ڪئي ۽ آل انڊيا مسلم ليگ جو بہ ساڳي وقت رڪن ٿيو. 1911 ۾ الھہ آباد ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين.1912 ۾مسلم ليگ جي ڪلڪتي واري سالياني اجلاس ۾ شرڪت ڪيائين. 1916 ۾ آل انڊيا مسلم ليگ ۽ انڊين نيشنل ڪانگريس جا اجلاس لکنو ۾ ٿيا جتي ٻنھي جو پاڻ ۾ معاھدو ٿيو جيڪو لکنو پيڪٽ جي نالي سان مشهور ٿيو.ٻنھي پارٽين جي ان اتحاد جي ڪاميابي تي جناح کي "امن جي سفير" جو خطاب مليو. 1920 ۾ قائداعظم انڊين نيشنل ڪانگريس کان علحده ٿي آل انڊيا مسلم ليگ جو قائد ٿي ويو.1927 ۾ ڪلڪتي جي اجلاس ۾ پنھنجي سياسي جدوجھد جو آغاز ڪيائين.1929 ۾ محمد علي جوهر سان گڏجي 14 نڪتا پيش ڪيائين.1930 ۾ لنڊن جي گول ميز ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين ۽ مسلمانن طرفان موقف واضح ڪيائين.چار سال لنڊن ۾ قيام بعد 1936 ۾ بمبئي ۾ مسلم ليگ جي اجلاس۾شرڪت ڪيائين.

1937 ۾ مسلم ليگ کي اليڪشن ۾ شرڪت جو مشورو ڏنائين ۽ انھيءَ سال لکنو جي اجلاس ۾ شريڪ ٿي علحده ملڪ جو خيال ڏنائين

23 مارچ 1940 لاھور ۾ مسلم ليگ جي اجلاس ۾ مسلمانن لاء علحدہ ملڪ ٺھڻ لاء قرارداد پاس ٿي.

1945 ۾ شملہ ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين.1946 ۾ لنڊن روانو ٿيو.اپريل 1947 ۾ لارڊ مائونٽ بيٽن سان مذاڪرات ڪيائين.

3 جون 1947 تي ھندوستان جي تقسيم جو اعلان ڪيو ويو. 7 آگسٽ 1947 ۾ بطور گورنر جنرل پاڪستان آيو.

[[فائل:Mountbatten Jinnah.jpg|thumb|250px|left|لارڊ لوئيس مائونٽ بيٽن ۽ ان جي زال ايڊوينا (Edwina) سان گڏ 1947 ۾ 9 آگسٽ 1947 ۾ پاڪستان جي آئين ساز اسيمبلي جو افتتاح ٿيو ۽14 آگسٽ 1947 ۾ پاڪستان جو قيام ٿيو.

پاڪستان جي تحريڪ ۾ مسلمانن جي قيادت ڪيائين ۽ ننڍي کنڊ جي مسلمانن کي هڪ جهنڊي هيٺ گڏ ڪيائين. سندس تحريڪ رنگ لاتو ۽ هن جي ۽ ننڍي کنڊ جي مسلمانن جدوجهد جي سان 14هين آگسٽ 1947ع تي هڪ آزاد ملڪ پاڪستان دنيا جي نقشي نروار ٿيو.

چرچل ڀارت جو مخلف پر قائد اعظم ۽ پاڪستان ٺاهڻ جو حمايتي هو

برطانيا جو وزير اعظم سمجھندو هو ته سيڪيولرازم ۽ ڪميونزم جي طرف وڌندڙ ڀارت جي مقابلي ۾ پاڪستان سان لاڳاپا ٺاهڻ ۽ هلائڻ سولو هوندو. هو قائد اعظم جي نظريئي، سوچ ۽ خيال کي اولھ جي ويجھو سمجھندو هيو ۽ سوشلسٽ ڀارت سان لاڳاپا وڌاڻ جي حق ۾ نه هو.^[8]

قائد اعظم محمد علي جناح جو لاڙڪاڻي اچڻ

18 آڪٽوبر 1938ع تي قائد اعظم محمد علي جناح لاڙڪاڻي آيو هو. ان موقعي تي ميونسپالٽي لاڙڪاڻي جي صدر امير علي لاھوري آجياڻو ڏيندي تقرير ڪئي هئي، ان وقت نائب صدر پرتاب راءِ واسومل ھيو.^[9] لاڙڪاڻو

پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ

پاڪستان ٺهڻ کان پوءِ ملڪ جو پهريون گورنر جنرل مقرر ٿيو ۽ موت تائين ان عهدي تي قائم رهيو. پاڪستان جهڙي ملڪ جو تحفو ڏيڻ تي وطن واسين کيس قائد اعظم جو لقب ڏنو.

آخري ڏينهن

سندس زندگي جا آخري بيماريءَ وارا ڏينهن بلوچستان جي شهر زيارت ۾ گذريا. 11 سيپٽمبر 1948ع تي وفات ڪيائين. سندس مقبرو ڪراچيءَ ۾ آهي جيڪو پڻ ڏسڻ وٽان آهي.

پڻ ڏسندا

پاڪستان

حوالا

↑ Singh402–405.
↑ "Nation celebrates Quaid-e-Azam's birthday". Pakistan Today. 25 Dec 2012. Archived from the original on 2013-04-22. http://www.webcitation.org/6G4PO0mLF. Retrieved 2015-11-11.
↑ http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=جناح%20قائداعظم%20محمد%20علي
↑ Singh54.
↑ Ahmed26.
↑ Sharif, Azizullah. "KARACHI: چرچ مشن اسڪول جي بحالي ordered" (Archive). ڊان. 20 February 2010. Retrieved on 26 May 2014. "Taking notice of the highly dilapidated and bad condition of the Church Mission School (CMS) where Quaid-i-Azam Mohammad Ali Jinnah had studied,[...]"
↑ ليکڪ: شير بانو ڪاڪا
↑ http://urdu.dunyanews.tv/index.php/ur/Pakistan/452333#.W3BpKVEAx-w.facebook
↑ ماهتاب (منظور ڪوهيار) | سنڌ سلامت ڪتاب گهر

[FOOTNOTESingh402–405-1] Singh402–405.

[2] "Nation celebrates Quaid-e-Azam's birthday". Pakistan Today. 25 Dec 2012. Archived from the original on 2013-04-22. http://www.webcitation.org/6G4PO0mLF. Retrieved 2015-11-11.

[3] ttp://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=جناح%20قائداعظم%20محمد%20علي

[FOOTNOTESingh54-4] Singh54.

[FOOTNOTEAhmed26-5] Ahmed26.

[SharifDawnRest-6] Sharif, Azizullah. "KARACHI: چرچ مشن اسڪول جي بحالي ordered" (Archive). ڊان. 20 February 2010. Retrieved on 26 May 2014. "Taking notice of the highly dilapidated and bad condition of the Church Mission School (CMS) where Quaid-i-Azam Mohammad Ali Jinnah had studied,[...]"

[7] ليکڪ: شير بانو ڪاڪا

[8] ttp://urdu.dunyanews.tv/index.php/ur/Pakistan/452333#.W3BpKVEAx-w.facebook

[9] ماهتاب (منظور ڪوهيار) | سنڌ سلامت ڪتاب گهر

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ سِٽَ 38: / سِٽَ 38: @@
 * [[انڊين نيشنل ڪانگريس]] (1906–1920)
 * [[آل انڊيا مسلم ليگ]] (1913–1947)
-* [[پاڪستان مسلم ليگ]] (1947–1948) }}
+* [[پاڪستان مسلم ليگ]] (1947–1948)}}
 | nationality
 = {{Flag|برٽش انڊيا}} (1876–1947)<br/>
-{{flag|پاڪستان }} (1947–1948)
+{{flag|پاڪستان}} (1947–1948)
 | spouse
  = {{plainlist |
@@ سِٽَ 50: / سِٽَ 50: @@
 | children             = [[دينا واڊيا]] رتنا بائي مان
 | parents              =
-[[فائل:Jinnah Poonjha.jpg|thumb|upright|left|جناح
+[[فائل:Jinnah Poonjha.jpg|thumb|upright|کاٻو|جناح
 ڀائي پونجا جي تصوير]]
-جناح ڀائي پونجا (پيءُ) <br /> مٺي بائي (ماء)
+جناح ڀائي پونجا (پيءُ) <br/> مٺي بائي (ماء)
 | alma_mater           = [[دي آنربل سوسائٽي آف لنڪنس ان]]
 | profession           = {{Flat list|
@@ سِٽَ 64: / سِٽَ 64: @@
 | term_end2            = 11 September 1948
 }}
+'''محمد علي جناح''' يا '''محمد علي جيڻا''' عرف '''قائداعظم''' ({{lang-en|Muhammad Ali Jinnah}}) [[پاڪستان]] جو باني، [[برطانوي هندستان]] ۾ 25 [[ڊسمبر]] [[1876ع]] تي [[سنڌ]] جي هاڻوڪي [[ٺٽو ضلعو|ٺٽي ضلعي]] جي شهر [[جھرڪ]] ۾ ڄائو<ref>{{cite news | url=http://www.pakistantoday.com.pk/2012/12/25/news/national/nation-celebrates-quaid-e-azams-137th-birthday/ | title=Nation celebrates Quaid-e-Azam's birthday | work=Pakistan Today | date=25 Dec 2012 | accessdate=2015-11-11| archiveurl=http://www.webcitation.org/6G4PO0mLF | archivedate=2013-04-22 | deadurl=no}}</ref>. هن جي والد جو نالو جناح پونجا هو. جيڪو '''[[راجڪوٽ]] ڪاٺياواڙ''' جو رهاڪو هو ۽ [[ڪراچي]]ءَ ۾ چمڙي جو ڪاروبار ڪندو هو.<ref>http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=جناح%20قائداعظم%20محمد%20علي</ref> قائداعظم جي پيدائش تي ٻي راء اھا آھي تہ ڪراچي [[وزير مينشن]] ۾ پيدا ٿيو ھو.
+[[فائل:Quaid-e-Azam Muhammad Ali Jinnah Birth Place Kharadar Karachi.jpg|thumb|کاٻو|160px|ڪراچي ۾ وزير مينشن]]
-'''محمد علي جناح''' يا '''محمد علي جيڻا''' عرف '''قائداعظم''' ({{lang-en|Muhammad Ali Jinnah}}) [[پاڪستان]] جو باني، [[برطانوي هندستان]] ۾ 25 [[ڊسمبر]] [[1876ع]] تي [[سنڌ]] جي هاڻوڪي [[ٺٽو ضلعو|ٺٽي ضلعي]] جي شهر [[جھرڪ]] ۾ ڄائو<ref>{{cite news | url=http://www.pakistantoday.com.pk/2012/12/25/news/national/nation-celebrates-quaid-e-azams-137th-birthday/ | title=Nation celebrates Quaid-e-Azam's birthday | work=Pakistan Today | date=25 Dec 2012 | accessdate=2015-11-11| archiveurl=http://www.webcitation.org/6G4PO0mLF | archivedate=2013-04-22 | deadurl=no}}</ref>. هن جي والد جو نالو جناح پونجا هو. جيڪو '''[[راجڪوٽ]] ڪاٺياواڙ''' جو رهاڪو هو ۽ [[ڪراچي]]ءَ ۾ چمڙي جو ڪاروبار ڪندو هو.<ref>http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%AD%20%D9%82%D8%A7%D8%A6%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B8%D9%85%20%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%20%D8%B9%D9%84%D9%8A</ref> قائداعظم جي پيدائش تي ٻي راء اھا آھي تہ ڪراچي [[وزير مينشن]] ۾ پيدا ٿيو ھو.
-[[فائل:Quaid-e-Azam Muhammad Ali Jinnah Birth Place Kharadar Karachi.jpg|thumb|left|160px|ڪراچي ۾ وزير مينشن]]
 سنڌ جي درسي ڪتابن ۾ پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ ان جي جاء پيدائش جھرڪ ظاھر ڪئي وئي بعد ۾ نصاب ۾ تبديلي آڻي ڪراچي ظاھر ڪئي وئي.
@@ سِٽَ 85: / سِٽَ 84: @@
 [[فائل:Lincolns Inn 1.jpg|thumb
-|لنڪنس ان 2006 ۾ ]]
+|لنڪنس ان 2006 ۾]]
-[[فائل:Mohammad Ali Jinnah, 1910.jpg|thumb|left|160px|جناح بيريسٽر ٿيڻ کانپوءِ]]
+[[فائل:Mohammad Ali Jinnah, 1910.jpg|thumb|کاٻو|160px|جناح بيريسٽر ٿيڻ کانپوءِ]]
-==ذاتي زندگي==
+== ذاتي زندگي ==
-[[فائل:Nikahnama-jinah.png|thumb|left|جناح ۽ رتنا بائي جو ميريج سرٽيفڪيٽ]]
+[[فائل:Nikahnama-jinah.png|thumb|کاٻو|جناح ۽ رتنا بائي جو ميريج سرٽيفڪيٽ]]
 [[فائل:Quaid passport burhan.jpg|thumb|300px|جناح جو پاسپورٽ]]
-==وڪالت ۽ سياست==
+== وڪالت ۽ سياست ==
 ڪراچي ۾ وڪالت شروع ڪيائين پر اتي ھن جي پريڪٽس ڪاميابي سان نہ ھلي سگھي جنھن ڪري 1896 ۾ بمبئي منتقل ٿي ويو جتي آل انڊيا ڪانگريس ۾ شرڪت اختيار ڪيائين.
 ڇهن مهينن لاءِ [[بمبئي]] جو پريزيڊينسي ميجسٽريٽ مقرر ڪيو ويو. اها نوڪري سندس طبيعت مطابق نه هئي تنهنڪري ان کان عليحدگي اختيار ڪري بيرسٽري اختيار ڪيائين.
-[[فائل:JinnahBarrister.jpg|thumb|right|upright|بيريسٽر جناح]]
+[[فائل:JinnahBarrister.jpg|thumb|ساڄو|upright|بيريسٽر جناح]]
 ھن بعد ۾ آل انڊيا مسلم ليگ ۾ شرڪت اختيار ڪئي ۽ آل انڊيا مسلم ليگ جو بہ ساڳي وقت رڪن ٿيو. 1911 ۾ الھہ آباد ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين.1912 ۾مسلم ليگ جي ڪلڪتي واري سالياني اجلاس ۾ شرڪت ڪيائين. 1916 ۾ آل انڊيا مسلم ليگ ۽ انڊين نيشنل ڪانگريس جا اجلاس لکنو ۾ ٿيا جتي ٻنھي جو پاڻ ۾ معاھدو ٿيو جيڪو لکنو پيڪٽ جي نالي سان مشهور ٿيو.ٻنھي پارٽين جي ان اتحاد جي ڪاميابي تي جناح کي "امن جي سفير" جو خطاب مليو. 1920 ۾ قائداعظم انڊين نيشنل ڪانگريس کان علحده ٿي آل انڊيا مسلم ليگ جو قائد ٿي ويو.1927 ۾ ڪلڪتي جي اجلاس ۾ پنھنجي سياسي جدوجھد جو آغاز ڪيائين.1929 ۾ محمد علي جوهر سان گڏجي 14 نڪتا پيش ڪيائين.1930 ۾ لنڊن جي گول ميز ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين ۽ مسلمانن طرفان موقف واضح ڪيائين.چار سال لنڊن ۾ قيام بعد 1936 ۾ بمبئي ۾ مسلم ليگ جي اجلاس۾شرڪت ڪيائين.
 [[فائل:Muslim League Working Committee, Lucknow Session (Photo 429-4).jpg|thumb|right
 جناح (اڳيان کاٻي پاسي) مسلم ليگ جي ورڪنگ ڪاميٽي جي ميمبرن سان لکنو واري ميٽنگ کان پوءِ (آڪٽوبر1937 ۾)]]
-[[فائل:Jinnah and Gandhi.jpg|thumb|left|گانڌيءَ سان 1939 ۾ ڳالھائيندي]]
-[[فائل:Muslim League leaders after a dinner party, 1940 (Photo 429-6).jpg|thumb|right|مسلم ليگ جا اڳواڻ جناح سان گڏ لاھور ۾ 1940 ۾]]
+[[فائل:Jinnah and Gandhi.jpg|thumb|کاٻو|گانڌيءَ سان 1939 ۾ ڳالھائيندي]]
+[[فائل:Muslim League leaders after a dinner party, 1940 (Photo 429-6).jpg|thumb|ساڄو|مسلم ليگ جا اڳواڻ جناح سان گڏ لاھور ۾ 1940 ۾]]
 ۾ مسلم ليگ کي اليڪشن ۾ شرڪت جو مشورو ڏنائين ۽ انھيءَ سال لکنو جي اجلاس ۾ شريڪ ٿي علحده ملڪ جو خيال ڏنائين
-[[فائل:All India Muslim League, 26th Session at Patna, December 1938 (Photo 429-5).jpg|thumb|right|جناح 1938۾ مسلم ليگ جي پٽنا واري اجلاس ۾ خطاب ڪندي]]
+[[فائل:All India Muslim League, 26th Session at Patna, December 1938 (Photo 429-5).jpg|thumb|ساڄو|جناح 1938۾ مسلم ليگ جي پٽنا واري اجلاس ۾ خطاب ڪندي]]
-[[فائل:Jinnah addresses the delegates to the Moslem Political Convention held in New Delhi during 1943 (Photo 429-8).jpg|thumb|left|دھليءَ ۾ 1943 ۾ تقرير ڪندي]]
+[[فائل:Jinnah addresses the delegates to the Moslem Political Convention held in New Delhi during 1943 (Photo 429-8).jpg|thumb|کاٻو|دھليءَ ۾ 1943 ۾ تقرير ڪندي]]
 مارچ 1940 لاھور ۾ مسلم ليگ جي اجلاس ۾ مسلمانن لاء علحدہ ملڪ ٺھڻ لاء قرارداد پاس ٿي.
-[[فائل:Photograph of Jinnah with Gandhi in 1944 (Photo 429-17).jpg|thumb|right|بمبئيءَ ۾ 1944 ۾ گانڌيءَ سان]]
+[[فائل:Photograph of Jinnah with Gandhi in 1944 (Photo 429-17).jpg|thumb|ساڄو|بمبئيءَ ۾ 1944 ۾ گانڌيءَ سان]]
-[[فائل:Nehrujinnah.jpg|thumb|right|شملا ۾ 1946 ۾ نھرو سان گڏ]]
+[[فائل:Nehrujinnah.jpg|thumb|ساڄو|شملا ۾ 1946 ۾ نھرو سان گڏ]]
 ۾ شملہ ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين.1946 ۾ لنڊن روانو ٿيو.اپريل 1947 ۾ لارڊ مائونٽ بيٽن سان مذاڪرات ڪيائين.
@@ سِٽَ 129: / سِٽَ 128: @@
 [[پاڪستان]] جي تحريڪ ۾ مسلمانن جي قيادت ڪيائين ۽ ننڍي کنڊ جي مسلمانن کي هڪ جهنڊي هيٺ گڏ ڪيائين. سندس تحريڪ رنگ لاتو ۽ هن جي ۽ ننڍي کنڊ جي مسلمانن جدوجهد جي سان 14هين آگسٽ 1947ع تي هڪ آزاد ملڪ پاڪستان دنيا جي نقشي نروار ٿيو.
-==چرچل ڀارت جو مخلف پر قائد اعظم ۽ پاڪستان ٺاهڻ جو حمايتي هو==
+== چرچل ڀارت جو مخلف پر قائد اعظم ۽ پاڪستان ٺاهڻ جو حمايتي هو ==
 برطانيا جو وزير اعظم سمجھندو هو ته سيڪيولرازم ۽ ڪميونزم جي طرف وڌندڙ ڀارت جي مقابلي ۾ پاڪستان سان لاڳاپا ٺاهڻ ۽ هلائڻ سولو هوندو. هو قائد اعظم جي نظريئي، سوچ ۽ خيال کي اولھ جي ويجھو سمجھندو هيو ۽ سوشلسٽ ڀارت سان لاڳاپا وڌاڻ جي حق ۾ نه هو.<ref>http://urdu.dunyanews.tv/index.php/ur/Pakistan/452333#.W3BpKVEAx-w.facebook</ref>
-==قائد اعظم محمد علي جناح جو لاڙڪاڻي اچڻ==
+== قائد اعظم محمد علي جناح جو لاڙڪاڻي اچڻ ==
 آڪٽوبر 1938ع تي قائد اعظم محمد علي جناح لاڙڪاڻي آيو هو. ان موقعي تي ميونسپالٽي لاڙڪاڻي جي صدر امير علي لاھوري آجياڻو ڏيندي تقرير ڪئي هئي، ان وقت نائب صدر پرتاب راءِ واسومل ھيو.<ref>ماهتاب (منظور ڪوهيار) | سنڌ سلامت ڪتاب گهر</ref>
+[[لاڙڪاڻو]]
-[https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A7%DA%99%DA%AA%D8%A7%DA%BB%D9%88]
-==پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ==
+== پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ ==
 پاڪستان ٺهڻ کان پوءِ ملڪ جو پهريون گورنر جنرل مقرر ٿيو ۽ موت تائين ان عهدي تي قائم رهيو. [[پاڪستان]] جهڙي ملڪ جو تحفو ڏيڻ تي وطن واسين کيس قائد اعظم جو لقب ڏنو.
@@ سِٽَ 143: / سِٽَ 142: @@
 سندس زندگي جا آخري بيماريءَ وارا ڏينهن [[بلوچستان (صوبو)|بلوچستان]] جي شهر زيارت ۾ گذريا. 11 سيپٽمبر 1948ع تي وفات ڪيائين. سندس مقبرو [[ڪراچي]]ءَ ۾ آهي جيڪو پڻ ڏسڻ وٽان آهي.
-[[فائل:Tomb Jinnah.jpg|thumb|left|250px| جناح جو ڪراچي ۾ مقبرو]]
+[[فائل:Tomb Jinnah.jpg|thumb|کاٻو|250px| جناح جو ڪراچي ۾ مقبرو]]
-[[فائل:Muhammad Ali Jinnah with sister Fatima Jinnah.JPG|thumb|250px|left|محمد علي جناح ۽ فاطمہ جناح جا پاڪستان مانيومينٽ جي ميوزيم ۾ رکيل ميڻ جا ٺھيل مجسما]]
+[[فائل:Muhammad Ali Jinnah with sister Fatima Jinnah.JPG|thumb|250px|کاٻو|محمد علي جناح ۽ فاطمہ جناح جا پاڪستان مانيومينٽ جي ميوزيم ۾ رکيل ميڻ جا ٺھيل مجسما]]
 == پڻ ڏسندا ==
 * [[پاڪستان]]
-==خارجي ڳنڍڻا==
 == حوالا ==
 {{حوالا}}
 {{تحريڪ آزادي هند}}
-[[زمرو:شخصيتون]]
+[[زمرو:پاڪستان]]
+[[زمرو:پاڪستاني مسلم شخصيتون]]
+[[زمرو:سنڌ]]
 [[زمرو:سنڌي ماڻھو]]
 [[زمرو:سياست]]
-[[زمرو:سنڌ]]
+[[زمرو:شخصيتون]]
-[[زمرو:پاڪستان]]
 [[زمرو:ڀارت]]
+[[زمرو:ڪراچي جا سياستدان]]

ڏ ب ت تحريڪ آزادي هند

تاريخ	ايسٽ انڊيا ڪمپني · برطانوي راڄ · جنگ آزادي 1857ء · پرتگيزي هند · جنگ پلاسي · فرانسيسي هند اينگلو ميسور جنگيون ( پهرئين اينگلو ميسور جنگ · ٻئي اينگلو ميسور جنگ · ٽئين اينگلو ميسور جنگ · چوٿين اينگلو ميسور جنگ ) سک-برطانوي جنگ (ٻئي) · جنگ آزادي هند 1857ء · ريڊڪلف لائن

فلسفو ۽ نظريا	خلافت تحريڪ · سوديشي · ستيا گرهه · هندو قوميت · هندوستاني مسلم قوميت · · سماج واد · سوراج

واقعا ۽ تحريڪون	جنگ آزادي هند 1857ء · علي ڳڙهه تحريڪ · تقسيم بنگال · شملا وفد · مسلم ليگ · منٽو مارلي اصلاحات 1909 - معاہدو لکھنؤ · مانٽيگو چيمسفورڊ اصلاحات 1919 · تحريڪ خلافت · تجويزون دهلي · سائمن ڪمشن · نهرو رپورٽ · چوڏنهن نُڪتا · خطبو الہ آباد · گول ميز ڪانفرنس · ٻه قومي نظريو · 1937 جا انتخاب · قرارداد پاڪستان · ڪرپس مشن · گانڌي جناح مذاڪرات 1944 · انتخاب 1945-1946 · ڪيبنٽ مشن پلان · تقسيم هند منصوبي جي منظوري

تنظيم	انڊين نيشنل ڪانگريس · ڪل هندستان مسلم ليگ · هوم رول

سماجي اصلاحڪار	موهنداس ڪرمچند گانڌي · پروفيسر عبد الباري · علامہ اقبال راجا رام موهن راءِ ·

مجاهدين آزادي	حسين احمد مدني · اشرف علي ٿانوي · منصور انصاري (مولانا) · سر سيد احمد خان · محمد اقبال · قائد اعظم · لياقت علي خان · نواب بهادر يار جنگ · عبد الرب نشتر · فاطمہ جناح · چوڌري رحمت علي · مولانا محمد علي جوهر · مولانا شوڪت علي جوهر · مولوي فضل الحق · مولانا ظفر علي خان · حسرت موهاني · خواجہ ناظم الدين · عبد القيوم خان · مهاتما گانڌي · Category:تحريڪ آزادي

برطانوي قائد	رابرٽ ڪلائيو

آزادي	گانڌي جناح مذاڪرات 1944 · ڪيبنٽ مشن پلان · تقسيم هند منصوبي جي منظوري