گهڙيال

گهڙيال Gharial
فوسل_رينج: پلائسٽوسين - موجوده (2.6 ملين سال اڳ - موجوده دور)
نر گهڙيال
مادي ۽ ٻار گهڙيال
سال 2019ع جي مطابق گهڙيال جي حد ڪاري ۾
اسٽيٽس:	CR (سڀ کان وڌيڪ خطري جي زد ۾)
اسٽيٽس نظام:	IUCN3.1
سائنسي درجابندي
ڪنگڊم:	انيماليا (Animalia)
فائلم:	ڪورڊيٽا (Chordata)
درجو:	ريپيٽيليا (Reptilia)
ڪلئڊ:	آرڪوساريا (Archosauria)
آرڊر:	ڪروڪوڊيليا (Crocodilia)
سپر فيملي:	گاويالوائڊئ (Gavialoidea)
ذيلي خاندان:	گاوياليڊائي (Gavialidae)
نسل:	گاويالس (Gavialis)
نوع:	جي. گئنگئٽيڪس (G.gangeticus)
بائنومل نالو:	گاويالس گئنگئٽيڪس (گميلن، 1789ع)
رهاڪو:	ننڍو کنڊ
مترادف:	-
	فهرست *Lcerta gangetica Gmelin, 1789 Crocodilus gavial Bonnaterre, 1789 Crocodilus longirostris Schneider, 1801 Crocodilus arctirostris Daudin, 1802 * Crocodilus gangeticus ۽ C. tenuirostris Cuvier, 1807 Rhamphostoma واگلر، 1830 *†Gharialis hysudricus Lydekker, 1886 = Lacerta gangetica (Gmelin, 1789) * Crocodilus gavial (Bonnaterre, 1789) Crocodilus longirostris (شنيڊر، 1801) Crocodilus arctirostris (Doudin, 1802) Crocodilus gangeticus (Crocodilus gangeticus and C08) رامپوسٽوما (واگلر، 1830) †گهاريالس هائيسوڊرڪس (لائڊيڪر، 1886

گهڙيال (سائنسي نالو: (Gavialis gangeticus)، جنهن کي گاويال يا مڇي کائڻ وارو مگر به چيو ويندو آهي. هي گيوئلڊي خاندان ۾ سڀني جيئرن مگر مان سڀ کان ڊگهو مگرمڇ آھي. بالغ ماديون 2.6 کان 4.5 ميٽر (8 فوٽ 6 انچ کان 14 فوٽ 9 انچ) ڊگهيون هونديون آهن ۽ نر 3 کان 6 ميٽر (9 فوٽ 10 انچ کان 19 فوٽ 8 انچ) ڊگهيون هونديون آهن. بالغ نر جي نٿ جي آخر ۾ هڪ الڳ باس هوندو آهي جيڪو مٽيءَ جي ٿانءَ، دلي يا گهڙي وانگر هوندو آهي. تنهن ڪري هن کي "گهڙيال" جو نالو ڏنو ويو آهي. گهڙيال هنن جي ڊگهي تنگ نٿ ۽ 110 تيز، هڪٻئي سان ڳنڍيل ڏندن جي ڪري، مڇي پڪڙڻ لاءِ چڱي طرح مطابقت رکڻ ٿا.

گهڙيال غالباً ننڍي کنڊ جي اتر ​​۾ ترقي ڪيا. گهڙيال جا پٿر ٿيل ڍانچن جي باقيات شوالڪ جبلن ۽ نرمدا نديءَ جي وادي ۾ پليوسين ذخيرن مان کوٽيا ويا. اهو هن وقت ننڍي کنڊ ​​جي اترئين حصي جي ميداني علائقن ۾ دريائن ۾ رهي ٿو. اهو سڀ کان ڊگهو آبي مگرمڇ آهي ۽ پاڻي کي صرف نم واريءَ ڪنارن تي ميلاپ ۽ آنا ٺاهڻ لاءِ ڇڏي ٿو. بالغ گهڙيال سياري جي آخر ۾ ميلاپ ڪن ٿا. ماديون بهار جي موسم ۾ آکيرا کوٽڻ لاءِ گڏ ٿين ٿيون، ۽ لڳ ڀڳ 20 کان 95 تائين آنا ڏين ٿيون. اهي آکيرن ۽ ٻارن جي حفاظت ڪن ٿيون، جيڪي مون سون جي شروعات کان اڳ نڪرندا آهن. ٻار پنهنجي پهرين سال دوران گهٽ پاڻي ۾ رهن ٿا ۽ چارا ڳوليندا آهن، پر جيئن جيئن اهي وڌندا آهن تيئن تيئن اونھي پاڻي وارن هنڌن تي منتقل ٿي ويندا آهن. جهنگلي گهڙيال جي آبادي 1930ع جي ڏهاڪي کان وٺي تمام گهٽجي وئي آهي ۽ اڄ ان جي تاريخي حد جي صرف %2 تائين محدود آهي. ڀارت ۽ نيپال ۾ شروع ڪيل تحفظ جا پروگرام 1980ع جي ڏهاڪي جي شروعات کان وٺي قيدي نسل جي گهڙيالن کي ٻيهر متعارف ڪرائڻ تي ڌيان ڏنو. ريتي لاء ٿيندڙ کوٽائي ۽ زراعت ۾ تبديلي ۽ مڇي جي وسيلن جي گھٽتائي جي ڪري، هن کي رهائش جي تباهي جو سامهون آهي. ان کي 2007 کان وٺي IUCN ريڊ لسٽ تي انتهائي خطري ۾ قرار ڏنو ويو آهي.

گهڙيال جا سڀ کان پراڻا ڄاتل سڃاتل آثار لڳ ڀڳ 4,000 سال پراڻا آهن، جيڪا سنڌو ماٿري ۾ مليا آهن. هندو ان کي درياءَ جي ديوي، گنگا جي گاڏي سمجهن ٿا. دريائن جي ويجها رهندڙ، مقامي ماڻهو گهڙيال کي ماورائي ۽ شفا بخش طاقتن وارو قرار ڏيندا آهن ۽ ان جي جسم جي ڪجهه حصن کي مقامي دوائن جي اجزاء طور استعمال ڪندا آهن.