گرھ
گرھ يا سيارو هڪ آسماني جسم آهي، جيڪو سج يا ڪنهن ٻئي تاري جي چوڌاري گردش ڪندو آهي. سيارا عام طور تي پنهنجي ڪشش ثقل جي ڪري گول شڪل جا ٿيندا آهن ۽ پنهنجي مدار ۾ ٻين آسماني جسم کان مختلف آهن. سيارن تي زندگي جي موجودگي، بناوت، ۽ ماحولياتي حالتون هر سياري جي خاصيتن تي ڀاڙن ٿيون. سيارا ڪائنات ۾ زندگي جي تلاش ۽ خلائي سائنس جي تحقيق جو هڪ اهم محور آهن. جديد ٽيڪنالاجي ۽ خلائي مشنز جي ذريعي اسان سيارن جي بناوت، تاريخ، ۽ انهن تي زندگي جي امڪانن کي سمجهڻ لاءِ اڳتي وڌي رهيا آهيون.

گرھ جي وصف
[سنواريو]2006ع ۾، انٽرنيشنل آسٽرونوميڪل يونين (IAU) سياري يا گرھ جي جديد تعريف مقرر ڪئي، جنهن مطابق هڪ آسماني جسم کي سيارو ٿيڻ لاءِ هيٺيون شرطون پوريون ڪرڻيون پونديون:
- سج جي چوڌاري مدار ۾ هجي.
- ڪشش ثقل جي ڪري پنهنجي شڪل کي تقريباً گول بڻائي سگهي.
- پنهنجي مدار ۾ ٻين جسماني شين کي صاف ڪري ڇڏيو هجي.
شمسي نظام جا سيارا
[سنواريو]اسان جي شمسي نظام ۾ اٺ سيارا آهن، جيڪي سج جي چوڌاري مدار ۾ گردش ڪن ٿا. هي سيارا ٻن اهم گروهن ۾ ورهايل آهن: 1 . زميني گرھ (Terrestrial Planets): هي سيارا ننڍا، گهاٽا، ۽ پٿر مان ٺهيل آهن.
2. گيس جا ديو (Gas Giants): وڏا، گهٽ گهاٽا، ۽ گيس مان ٺهيل سيارا.
سيارن/گرھن جون خاصيتون
[سنواريو]سيارن ۾ مختلف خاصيتون ۽ عنصر موجود آهن، جيڪي انهن کي ٻين آسماني جسم کان الڳ ڪن ٿا.
- ماحول: ڪجھ سيارن تي ماحول آهي، جيئن زمين تي آڪسيجن ۽ ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ، جڏهن ته ٻين تي اھو موجود ناھي.
- سطح: عطارد ۽ مريخ وانگر سيارن جون سطحون پٿريليون آهن، جڏهن ته مشتري ۽ زحل تي گيسن جا طوفان موجود آهن.
- چنڊ: ڪجهه سيارن وٽ پنهنجا قدرتي چنڊ آهن، جيئن زمين وٽ هڪ چنڊ، ۽ مشتري وٽ 79 کان وڌيڪ چنڊ آهن.
سيارن تي تحقيق
[سنواريو]سيارن جي مطالعي لاءِ سائنسدان خلائي مشن موڪليندا آهن، جيئن:
- وائيجر مشن: جيڪو شمسي نظام جي ٻاهرين سيارن جو جائزو وٺڻ لاءِ موڪليو ويو.
- مارس روور: مريخ جي سطح ۽ ماحول تي تحقيق ڪرڻ لاءِ.
- جيمز ويب خلائي دوربين: ٻين تارن جي چوڌاري سيارن کي ڳولڻ لاءِ.
سيارن جو مطالعو
[سنواريو]سيارن تي مطالعو ڪرڻ واري سائنس کي سياروي سائنس چئبو آهي. هي سائنس شمسي نظام ۾ موجود سيارن ۽ ٻاهرين نظامن ۾ موجود ٻيڄاڙي سيارن (Exoplanets) جو مطالعو ڪري ٿي.