مواد ڏانھن هلو

ڪوارا رياست

بيھڪ: 8°30′N 5°00′E / 8.500°N 5.000°E / 8.500; 5.000
کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
ڪوارا رياست
رياست
Ìpínlẹ̀ Kwárà (يوروبا)
Flag of ڪوارا رياست
Flag
Seal of Kwara State
Seal
سانچو:Pluralize from text: 
هم آهنگي جي رياست
سانچو:Pluralize from text
ڪوارا رياست نائيجيريا جي نقشي ۾ هائي لائٽ ڪيل
ڪوارا رياست نائيجيريا جي نقشي ۾ هائي لائٽ ڪيل
جاگرافي بيهڪ: 8°30′N 5°00′E / 8.500°N 5.000°E / 8.500; 5.000
ملڪ  نائجيريا
جيو پوليٽيڪل زون اتر وچ علائقو
رياست جو درجو مليو 27 مئي، 1967ع
راڄڌاني الورن شهر (Ilorin)
مقامي حڪومتي علائقا 16
Government
 • Body ڪوارا رياست جي گورنمينٽ
 • گورنر عبدالرزاق عبدالرحمان (APC)
 • ڊپٽي گورنر ڪايودي الابي
 • قانون ساز ڪوارا جي رياستي اسيمبلي
 • سينيٽر ساليو مصطفي (APC)
سليمان صادق عمر (APC)
لولا آشيرو (APC)
 • نمائندا نمائندن جي فهرست
Area
 • Total
 36,825 ڪ.م2 (14,218 ميل2)
 • Rank 9هون

ڪوارا (انگريزي: Kwara State؛ يوروبا: Ìpínlẹ̀ Kwárà، اپنلي ڪوارا) نائيجيريا جي اولهه واري هڪ رياست آهي. هن رياست جي حدون اوڀر ۾ ڪوگي رياست، اتر ۾ نائيجر رياست ۽ ڏکڻ ۾ اڪيتي، اوسن ۽ اويو رياستن سان ملڻ ٿيون. اولهه ۾ هن جي سرحد نائيجيريا ۽ بينن جي بين الاقوامي سرحد جو حصو آهي. [5] [6] رياست جي راڄڌاني الورن شهر آهي. رياست 16 مقامي حڪومتي علائقن ۾ ورهايل آهي.

نائيجيريا جي 36 رياستن مان، ڪوارا ايراضيءَ ۾ نائين نمبر تي آهي پر سال 2016ع تائين لڳ ڀڳ 32 لک آبادي سان گڏ ڇهين نمبر تي گهٽ آبادي واري رياست آهي.[7] جاگرافيائي طور تي، ڪوارا اوڀر ۾ اولهه سوڊاني سوانا ۽ رياست جي باقي حصي ۾ گني ٻيلا-سوانا موزائيڪ ايڪو ريجن جي وچ ۾ ورهايل آهي. اهم جاگرافيائي خاصيتن ۾ درياءَ شامل آهن جن ۾ نائجر درياهه اتر سرحد سان گڏ جيبا ڍنڍ ۾ وهندو آهي ان کان اڳ جو سرحد طور جاري رهي ٿو جڏهن ته اوون، آسا، الوڪو ۽ اويون نديون اندروني حصي مان وهنديون آهن. رياست جي اتر اولهه ۾ ڪينجي نيشنل پارڪ جو بورگو سيڪشن آهي، هڪ وڏو قومي پارڪ جنهن ۾ سائو ٻگھا، هپو، آفريقي هاٿي، زيتوني لنگور ۽ ڇه سڳا ھرڻ سان گڏ ڌرتيء تي ڪجهه آخري بچيل اولهه آفريقي شينهن جي آبادي شامل آهي.[8][9][10] ڏور ڏکڻ اولهه ۾، اولڊ اويو نيشنل پارڪ جي هڪ ننڍڙي حصي ۾ تاج واري عقاب، جهنگي چيل، جهنگي ڀينس، ڀولڙن ۽ ڪوب هرڻ جي آبادي آهي.[11][12][13]

ڪوارا رياست ۾ مختلف نسلي گروهن جي آبادي ڪيترن ئي سالن کان رهي آهي، خاص طور تي اڪثريت يوروبا ماڻهو جيڪي سڄي رياست ۾ رهن ٿا. اتر اوڀر ۾ نوپي ماڻهن جي وڏي اقليت، اولهه ۾ باریبا (باٽونو) ۽ بوسا (بوڪوبارو) ماڻهو ۽ ايلورن ۾ فولاني ماڻهو، جيڪا خانه بدوش چرواهن جي طور تي رياست مان گذرندا آهن.[14]

نوآباديات جي دور کان اڳ، علائقي جي اڪثريت جيڪي هاڻي ڪوارا رياست آهي اويو سلطنت جو حصو هو، بورگو بادشاهتن ۾ اولهائين حصن جو حصو باریبا، بوڪو ۽ بيسا ماڻهن ۽ نوپي بادشاهت (1531-1835) جي آبادي سان گڏ هو. سال 1800ع جي وچ ۾، فولا جهادي تحريڪ ڪوارا رياست جي ڪجهه حصي تي قبضو ڪيو جيڪو هاڻي آهي ۽ ان کي سوڪوٽو خلافت جي گوانڊو امارت ۾ شامل ڪيو. 1890ع ۽ 1900ع جي ڏهاڪي ۾، برطانوي نوآبادياتي فوجون علائقي تي قبضو ڪيو ۽ ان کي اتر نائيجيريا پروٽيڪٽريٽ ۾ شامل ڪيو. اتر نائيجيريا پروٽيڪٽريٽ پوء 1914ع ۾ برطانوي نائيجيريا ۾ ضم ٿي ويو، جيڪا اڳ جو 1960ع ۾ آزاد نائيجيريا جو حصو بڻجي ويو. اصل ۾، موجود ڪوارا رياست 1967ع تائين آزادي کان پوءِ واري اترين علائقي جو حصو هئي، جڏهن اهو علائقو ورهايو ويو ۽ علائقو اولهه مرڪزي رياست بڻجي ويو. 1976ع ۾ رياست جو نالو ڪوارا رياست رکيو ويو ۽ سال 1990ع جي ڏهاڪي م ان جي ڏکڻ اوڀر کي ڪوگي رياست جو حصو بڻائڻ لاءِ ورهايو ويو ۽ ان جي اتر اولهه بورگو ڊويزن کي نائيجر رياست جي بورگو ڊويزن ۾ شامل ڪيو ويو.

معاشي طور تي، ڪوارا رياست گهڻو ڪري زراعت، خاص طور تي ڪافي، ڪپهه، مونگ پھلي، ڪوڪو، پام (تيل جي کجي) ۽ ڪولا نٽ فصلن تي ٻڌل آهي. معيشت جي ٻيئن اهم شعبن ۾ ملازمتون خاص طور تي ايلورين شهر ۾ ۽ ڍورن، ٻڪرين ۽ رڍن جي چرپر ۽ پالڻ آهن. ڪوارا رياست ۾ اعليٰ تعليم جا ڪيترائي ادارا موجود آهن ۽ رياست ملڪ ۾ گڏيل طور تي انساني ترقي جي اشاريه تي ويهون نمبر تي آهي. [15]

تاريخ

[سنواريو]

پڻ ڏسو

[سنواريو]

ٻاهريان ڳنڍڻا

[سنواريو]

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ "2006 PHC Priority Tables – National Population Commission". population.gov.ng. وقت 2017-10-10 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2017-10-10.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  2. ↑ "Kwara State: Subdivision". www.citypopulation.de. حاصل ڪيل 2024-02-05. 
  3. ↑ 3.0 3.1 Okeowo, Gabriel; Fatoba, Iyanuoluwa, وڪي نويس. (2022-10-13). "State of States 2022 Edition" (PDF). Budgit.org. BudgIT. حاصل ڪيل 2023-03-07. 
  4. ↑ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org. حاصل ڪيل 2018-09-13. 
  5. ↑ Onyeakagbu, Adaobi. "See how all the 36 Nigerian states got their names". Pulse.ng. حاصل ڪيل 25 December 2021. 
  6. ↑ "This is how the 36 states were created". Pulse.ng. حاصل ڪيل 22 December 2021. 
  7. ↑ "Population 2006-2016". National Bureau of Statistics. حاصل ڪيل 21 December 2021. 
  8. ↑ Fingesi, U. I.; Tyowua, B. T.; Fajobi, E. A.; Jamilu, S. M. (18 November 2018). "Species richness and diversity of birds in Kainji Lake National Park, Nigeria". World News of Natural Sciences. http://www.worldnewsnaturalsciences.com/wp-content/uploads/2018/09/WNOFNS-22-2019-1-11.pdf. Retrieved 26 December 2021. 
  9. ↑ Ajayi, S. R.; Ejidike, B. N.; Ogunjemite, B. G.; Olaniyi, O. E.; Adeola, A. J. (6 August 2020). "Population status of olive baboon Papio anubis (lesson, 1827) in Kainji lake national park, Nigeria". Journal of Research in Forestry, Wildlife and Environment 12 (2). https://www.ajol.info/index.php/jrfwe/article/view/198391. 
  10. ↑ "Animal population grows at Kainji Lake National Park". The Guardian. حاصل ڪيل 26 December 2021. 
  11. ↑ Okosodo, Ehi Francis; Orimaye, Oluwafemi Jacob; Awoyemi, A. G. (December 2016). "Diversity and Abundance of Avian Species in Old Oyo National Park Southwest Nigeria". Merit Research Journal of Agricultural Science and Soil Science 4 (11). https://www.meritresearchjournals.org/articles/143218082023. 
  12. ↑ Oyeleke, Oo; Odewumi, Os; Mustapha, Ra (4 August 2015). "Assessment of management practices for ungulates in old Oyo National Park, Nigeria". Ethiopian Journal of Environmental Studies and Management 8 (5): 548. doi:10.4314/ejesm.v8i5.8. 
  13. ↑ Halidu, Shafiu Kilishi; Adebayo, Olaoluwa Ayodeji; Chikezie, Jude; Ibrahim, Azeez Olalekan; Adedeji, Olushola Emmanuel (23 April 2021). "Ecology of Patas Monkey (Erythrocebus Patas) in Buffer Zone Ranges, Old Oyo National Park, Nigeria". Journal of Bioresource Management 8 (2): 29–37. doi:10.35691/JBM.1202.0178. 
  14. ↑ "Kwara | state, Nigeria | Britannica". www.britannica.com. حاصل ڪيل 2022-06-28. 
  15. ↑ "Human Development Indices". Global Data Lab. حاصل ڪيل 15 December 2021. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=ڪوارا_رياست&oldid=313289" تان ورتل