ڪلئڊ
حياتياتي فائلوجينياتيات (phylogenetics) ۾، ڪلئڊ (Clade؛ قديم يوناني: κλάδος؛ ڪلئڊوس، معني شاخ)، مونوفائليٽڪ، گروهه يا قدرتي گروهه جي نالي سان پڻ سڃاتو ويندو آهي،[1] جاندارن جي هڪ گروهه بندي آهي، جيڪا مونو فائليٽڪ، يعني فائلوجينياتي شجري (phylogenetic tree) تي،[2] هڪ مشترڪه ابن ڏاڏن ۽ ان جي سڀني نسلي اولادن تي مشتمل آھي. درجا بندي جي لٽريچر ۾، انگريزي فارم جي بجاء، ڪڏهن ڪڏهن لاطيني فارم "ڪلئڊس"(جمع: ڪلئڊي) استعمال ڪي ويندي آهي. ڪلئڊ، ڪلئڊسٽڪس (Cladistics)، جديد طريقي سان درجا بندي جو طريقو، جيڪو حياتيات جي اڪثر شعبن پاران اختيار ڪيو ويو آهي، جو بنيادي يونٽ آهي.
عام ابن ڏاڏن سان مراد هڪ فرد، هڪ آبادي، يا هڪ ذات (ناپيد يا موجود) ٿي سگهي ٿي. ڪلئڊ هڪ ٻئي ۾ ڳنڍائي ويندا آهن، جيئن هر شاخ اڳتي وڌي ننڍين شاخن ۾ ورهائجن ٿيون. اها تقسيم ارتقائي تاريخ جي عڪاسي ڪئي ٿي، جيئن آباديون الڳ ٿي ويون ۽ آزاديءَ سان ترقي ڪيون. ڪلئڊن کي مونوفائليٽڪ (يوناني: "هڪ قبيلي جو") گروهه سڏيو ويندو آهي.
گذريل ڪجھ ڏهاڪن ۾، ڪلئڊسٽڪ طريقي سان حياتياتي درجي بندي ۾ انقلاب آيو ۽ جاندارن جي وچ ۾ حيرت انگيز ارتقائي لاڳاپا پڌرا ڪيا آهن.[3] درجه بندي جا وڌ ۾ وڌ ماهر ڪوشش ڪندا آهن ته هن ٽيڪسا جو نالو رکڻ کان پاسو ڪن جيڪا ڪلئڊ نه آهن. يعني ٽيڪسا جيڪا مونوفائليٽڪ نه هوندا آهن. جاندارن جي وچ ۾ ڪجهه لاڳاپا جيڪا سالماتي حياتيات جي شاخ، ڪلئڊسٽڪس، پڌرا ڪيا آهن انهن ۾ شامل آهي ته فنگس جا لاڳاپا ٻوٽن جي ڀيت ۾ جانورن سان وڌيڪ ويجها آهن، آرڪيا (Archaea) هاڻي بيڪٽيريا کان مختلف سمجهيا وڃن ٿا ۽ قياس ڪيو ويو آهي ته گهڻ گھرڙن وارا جاندار شايد آرڪيا مان ارتقا ڪيا آهن.[4]
نالو ۽ اصطلاح
[سنواريو]نالا ڏيڻ ۽ درجه بندي جي تاريخ
[سنواريو]خصوصيتون
[سنواريو]ڪلئڊ ۽ فائلوجينياتي شجرو
[سنواريو]اصطلاحات
[سنواريو]وائرس
[سنواريو]پڻ ڏسو
[سنواريو]ٻاهريان ڳنڍڻا
[سنواريو] |
ڪلئڊ جي لغوي معنائن جي لاءِ وڪي لغت ۾ ڏسو |
- Evolving Thoughts: "Clade"
- DM Hillis, D Zwickl & R Gutell. "Tree of life". An unrooted cladogram depicting around 3000 species.
- "Phylogenetic systematics, an introductory slide-show on evolutionary trees" – University of California, Berkeley
سانچو:Phylogenetics سانچو:Evolution
حوالا
[سنواريو]- ↑ Martin, Elizabeth; Hin, Robert (2008). A Dictionary of Biology. Oxford University Press.
- ↑ Cracraft, Joel; Donoghue, Michael J., eds (2004). "Introduction". Assembling the Tree of Life. Oxford University Press. p. 1. ISBN 978-0-19-972960-9. https://archive.org/details/assemblingtreeli00crac_335.
- ↑ Palmer, Douglas (2009). Evolution: The Story of Life. Berkeley: University of California Press. pp. 13.
- ↑ Pace, Norman R. (2006-05-18). "Time for a change". Nature 441 (7091): 289. doi:. ISSN 1476-4687. PMID 16710401. Bibcode: 2006Natur.441..289P.