ڄام ڏاتار

سنڌ جي صوفي بزرگ حضرت سيد علي اصغر شاه المعروف حضرت سخي ڄام ڏاتار جو ساليانو ٽن ڏينهن وارو عرس مبارڪ 12 نومبر تي ضلعي نوابشاه ۾ ٿيندو آھي۔ اوقاف کاتي پاران ٿيندڙ هي ميلو سنڌ جي وڏن ميلن ۾ شمار ٿيندو آهي ۽ هر سال ڌام ڌوم سان لڳندو آهي جنهن ۾ وندر تفريح سان گڏ محفل موسيقي ۽ ٻيا سنڌ جا ڪيترائي ثقافتي رنگ پڻ شامل هوندا آهن. هي بزرگ سخي ڄام ڏاتار مشهور ته پوري ديس ۾ آهي، پر سندس باري ۾ ڪا مستند تاريخ ۔ شجرو، حسب نسب يا ڪا ٻي ذاتي يا خانداني معلومات لکت ۾ موجود ناهي ۔ سندس اصل وطن ۔ پيدائش ۽ رهائش به اڃان تصديق شده يا واضع نٿيون ملن ۔ مختلف تاريخي ڪتابن ۾ هن بزرگ جي باري ۾ مختلف ۽ مختصر حوالا موجود آهن ۔ جهونا ماڻهو به اڪثر ٻڌل ۽ روايت ٿيل تاريخ ۔ قصا ۽ ڪهاڻيون ٻڌائين ٿا ۔ جڏهن ته ڪي اديب ۽ محقق بنا ڪجه ٻيون ڳالهيون ٻڌائين ٿا. هن بزرگ جي باري ۾ 13 صدي هجري ۾ لکيل سنڌ جي مشهور تاريخي ڪتاب تحفه الڪرام ۾ ليکڪ علي شير قانع ٺٽوي لکي ٿو ته هي درويش ڏهين صدي هجري جي سمن جي دور جي شخصيت ۽ مشهور انقلابي عالم مخدوم بلاول جو اهم خليفو هو. سمه دور جي آخر ۾ جڏهن مهدوي تحريڪ جي باني ميران محمد جونپوري جي مذهبي تبليغ سبب پرامن سنڌ جي مذهبي ماحول ۾ سخت ڇڪتاڻ پيدا ٿي پئي۔ مخدوم بلاول ۽ سندس خليفن جونپوري ۽ ان جي عقيدي جي مخالفت ڪئي ۔ شاه بيگ ارغون جڏهن جونپوري جي مدد سان سنڌ تي قبضو ڪيو ته هو سندس معتقد ۽ مريد ٿيو ۽ قبضي ڪرڻ کانپو۽ شاه بيگ ارغون مرشد ميران محمد جونپوري جي حڪم ۽ فرمائش تي مخدوم بلاول ۽ سندس ساتين ۽ خليفن جو قتلام شروع ڪرايو جنهن ۾ مخدوم بلاول ۽ سندس ڪيترائي ساٿي شهيد ٿي ويا جن ۾ هي بزرگ سيد علي اصغر شاه عرف سخي ڄام ڏاتار به شامل هو ۔

ٻي طرف ڪجه وقت پهريان سنڌ جي اوقاف کاتي ۽ سجاده نشين جي طرفان سخي ڄام ڏاتار جي خاندان جي باري هڪ ڪتاب شايع ڪرايو ويو هو جنهن ۾ ڄاڻايل هو ته هي بزرگ نقوي سادات گهراڻي سان تعلق رکندڙ هو ۽ سن ستين هجري ۾ ڄام صاحب شهر جي هڪ ميل اولھ طرف هڪ ننڍڙي ڳوٺ سيد آباد جو رهواسي هو ۽ پنهنجي دور جو مشهور ولي ۔ عالم ۽ درويش هو ۽ سڄي عمر دين ۽ انسانيت جي خدمت ڪئي ۽ سن 710 ھ جي لڳ ڀڳ وفات ڪئي کيس هتي دفن ڪيو ويو ۔ هن وقت اهو ڳوٺ کنڊر بنيل آهي ۽ ان جي ڀرسان مشهور قديم ماڳ ڏهر جو ڀڙو يا ڏهر جو مقام اڄ به موجود آهي ۔۔ ٻي روايت موجب هي درويش اصل اچ شريف جو رهاڪو سيد هو ۔ سندس ماء پيء ڪنهن سال حج تي سنبريا ۽ ننڍي عمر ۽ دادلو هجڻ سبب هن ٻار کي ساڻ کنيائون ۔ تڏهن قافلا پيادل يا عربي سمنڊ رستي مڪه ڏانهن روانا ٿيندا هئا ۔ هن جا والدين به اچ کان ديبل بندر سمنڊ طرف روانا ٿيا ۔ وچ رستي موجوده ڄام صاحب جو ان وقت به هڪ وڏو وسندڙ ڳوٺ هو اتي پهتا ۔ سفر سبب ننڍڙو ٿڪجي بيمار ٿي پيو ۽ مائٽن هن معصوم کي اڳتي کڻي وڃڻ جي همت نه ساريندي ان کي هتان جي وڏي مالوند ماڻهو ڏاڏا ڏهر ڏاهري جي گود ۾ ڏنو جيڪو هڪ مشهور اوطاقي ۽ ڀلوڙ مالوند هو ۽ هو پاڻ حج لا۽ اڳتي روانا ٿيا ۽ وري هتي واپس نه وريا ۽ هي درويش هميشه لا۽ هتي رهجي ويو ۽ وڏو ٿيو ۽ هتي ئي شادي ڪيائين ۽ وصال بعد به هتي ئي دفن ٿيو.

ٻي طرف ڪجه دانشور ۔ تاريخدان ۽ ڪي سنڌ دوست ليکڪ هن بزرگ جي تاريخ ۽ شجرو ڪجھ ٻي طرح پيا ٻڌائن ۽ سندن خيال ۽ راءِ آهي ته هن علائقي يا ڀرپاسي ۾ ماضي۽ جي سنڌ جو هڪ مشهور حاڪم راجا ڏاهر پڻ دفن ٿيل آهي، جيڪو مها يُڌ ۾ پنهنجي ڌرتي ۽ وطن واسين لا۽ وڙهيو هيو ۽ وير گَتي پراپر ڪري وڃڻ کان پوءِ کيس هتي دفن ڪيو ويو هو .

هن بزرگ حضرت سيد علي اصغر شاه المعروف سخي ڄام ڏاتار بابت ماڻهن ۾ ڪيترائي رايا ۽ روايتون موجود آهن، پر ڪابه را۽ مستند يا تصديق ٿيل ناهي ۽ نه ئي وري ڪو قابل ڀروسي ڪو تاريخي ڪتاب لکت يا ڪو حوالو موجود آهي، جنهن مان هن بزرگ جو خاندان، حسب نسب يا شجري مان ڄاڻ پئجي سگھي.