مواد ڏانھن هلو

پورٽو ريڪو

ڳنڍڻن کي سنواريو
کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
پورٽو ريڪو
Puerto Rico
آمريڪا جا غير شامل علائقا
پورٽو ريڪو جي دولت مشترڪه

[lower-alpha 2]


Estado Libre Asociado de Puerto Rico (Spanish)
Flag of پورٽو ريڪو Puerto Rico
Flag
Official seal of پورٽو ريڪو Puerto Rico
ڪوٽ آف آرمز
Official logo of پورٽو ريڪو Puerto Rico
Seal of Puerto Rico
Nickname(s): 
"La Isla del Encanto" (اسپيني)
("جادوئي ٻيٽ")
Motto(s): 
"Joannes est nomen ejus" (Latin)
(هن جو نالو جوآن آھي)
Anthem: "La Borinqueña" (اسپيني)
("بورنڪوين جو نغمو") (آفيشيئل)

"تارن سان گهريل بينر" (آفيشيئل)
Americas map of Puerto Rico
Show Puerto Rico within the Caribbean
جاگرافي بيهڪ: 18°27′N 66°6′W / 18.450°N 66.100°W / 18.450; -66.100
ملڪ United States آمريڪا [lower-alpha 1]
آمريڪي قبضي کان اڳ پورٽو ريڪو جي ڪئپٽنسي جنرل
اسپين کان عليحدگي 10 ڊسمبر، 1889ع
موجوده آئين 25 جولائي، 1952ع
Government
 • Type معاهدي تحت آئيني صدارتي انحصار
 • صدر ڊونلڊ ٽرمپ (آمريڪا جو صدر)
 • گورنر جئنيفر گونزاليز-ڪولن (ريپبليڪن)
 • سيڪريٽري آف اسٽيٽ روزاشيلئ ريوئرا سنتانا (ڊيموڪريٽڪ)
Area
 • Land 8,868 ڪ.م2 (3,424 ميل2)
 • Water 4,924 ڪ.م2 (1,901 ميل2)
Dimensions
 • Length 177[lower-alpha 3] kميل (110 mi)
 • Width 65 kميل (40 mi)

پورٽو ريڪو (Puerto Rico، مختصر طور تي PR)، [19] سرڪاري طور تي پورٽو ريڪو جي دولت مشترڪه، هڪ خود مختيار ڪيريبين ٻيٽن جو ميڙ ۽ ٻيٽ آهي، جيڪو آمريڪا جي هڪ غير شامل ٿيل انتظامي علائقي جي طور تي دولت مشترڪه جي نام هيٺ منظم ڪيو ويو آهي. ميامي، فلوريڊا کان تقريباً 1,600 ڪلوميٽر (1,000 ميل) ڏکڻ اوڀر ۾ گريٽر اينٽيلس ۾ ڊومينيڪن ريپبلڪ ۽ ليسر اينٽيلس ۾ يو ايس ورجن ٻيٽ جي وچ ۾ واقع آهي. اهو ساڳئي نالي واري مکيه ٻيٽ ۽ ڪيترائي ننڍا ٻيٽ جنهن ۾ ويڪس، ڪيوليبرا ۽ مونا شامل آهن، تي مشتمل آهي. تقريبن 32 لک (3.2 ملين) رهاڪن سان اهو 78 ميونسپلٽين ۾ ورهايل آهي، جنهن مان سڀ کان وڌيڪ آبادي واري "سان جوآن" جي گاديءَ واري ميونسپلٽي آهي، ان کانپوءِ ٻيون وڏي ميونسپلٽيون "سان جوآن ميٽروپوليٽن علائقي" جي اندر آهن.[20] اسپيني ۽ انگريزي ٻولي حڪومت جون سرڪاري ٻوليون آهن،[21] جيتوڻيڪ اسپيني ٻولي غالب آهي.[22][23]

پورٽو ريڪو ريڊ انڊين آمريڪي ماڻهن جي جانشينن، جنهن ۾ اورٽوروائڊ، سلاڊوائڊ ۽ ٽائنو شامل هئا، طرفان 2,000 کان 4,000 سال اڳ آباد ٿيڻ شروع ٿيو.[24] 1493ع ۾ ڪرسٽوفر ڪولمبس جي آمد کان پوءِ، اسپين طرفان ان تي دعويٰ ڪيو ويو ۽ پوء 1508ع ۾ جوان پونس ڊي ليون پاران هن کي اسپين جي نوآبادياتي بڻايو ويو.[25] 18هين صدي ۾ پورٽو ريڪو تي ٻين يورپي طاقتون مقابلو ڪيو ويو. پر ايندڙ 400 سالن تائين اها اسپين جي قبضي ۾ رهيو. مقامي انڊين آبادي جي گهٽتائي ۽ هن کان پوءِ، اسپيني آبادگارن، بنيادي طور تي ڪينري ٻيٽن ۽ اندلس ۽ آفريقي غلامن جي آمد ٻيٽ جي ثقافتي ۽ آبادي جي منظرنامي کي تمام گهڻو تبديل ڪري ڇڏيو. اسپيني سلطنت اندر پورٽو ريڪو هڪ ٻئي درجي جي علائقي پر اسٽريٽجڪ طور تي، وڏين ۽ امير ڪالونين، جهڙوڪ پيرو ۽ نيو اسپين جي مقابلي ۾، اهم ڪردار ادا ڪيو. [26][27] 19هين صدي جي آخر تائين، يورپي، آفريقي ۽ مقامي عنصرن جي ميلاپ تي مرڪوز، هڪ الڳ پورٽو ريڪن سڃاڻپ اڀرڻ شروع ٿي.[28] 1898ع ۾ اسپين-آمريڪي جنگ کان پوءِ آمريڪا پورٽو ريڪو کي حاصل ڪري ورتو.[29][30]

پورٽو ريڪا جا رهواسي سال 1917ع کان آمريڪي شهري آهن ۽ ٻيٽن ۽ مکيه زمين جي وچ ۾ آزاديءَ سان منتقل ٿي سگهن ٿا.[31] پر پورٽو ريڪو جا رهواسي وفاقي چونڊن ۾ حصو وٺڻ کان محروم آهن[32] ۽ عام طور تي وفاقي آمدني ٽيڪس ادا نه ڪندا آهن.[33][34] ٻين علائقن سان گڏ، پورٽو ريڪو آمريڪي ڪانگريس ۾ هڪ غير ووٽنگ نمائندو، جنکي ريزيڊنٽ ڪمشنر سڏيو ويندو آهي، موڪلي ٿو ۽ هن طرح صدارتي پرائمري ۾ حصو وٺندو آهي. ڇاڪاڻ ته هن جي حيثيت هڪ رياست طور ناهي، پورٽو ريڪو جو آمريڪي ڪانگريس، جيڪي 1950ع جي پورٽو ريڪو فيڊرل رليشنز ايڪٽ تحت ان جي نگراني ڪري ٿي، ۾ ووٽ جو حق ناهي. ڪانگريس 1952ع ۾ هڪ علائقائي آئين منظور ڪيو، جيڪو پورٽو ريڪو جي رهواسين کي، سينيٽ ۽ نمائندن جي ايوان کانسواء، هڪ گورنر چونڊڻ جي اجازت ڏئي ٿو. پورٽو ريڪو جي سياسي حيثيت هڪ جاري بحث آهي.[35][36]

20هين صدي جي وچ ۾، پورٽو ريڪو کي صنعتي اعليٰ آمدني واري معيشت ۾ ترقي ڏيڻ لاءِ، آمريڪي حڪومت پورٽو ريڪو انڊسٽريل ڊولپمينٽ ڪمپني سان گڏ اقتصادي منصوبن جو هڪ سلسلو شروع ڪيو. پورٽو ريڪو کي هاڻ بين الاقوامي مالياتي فنڊ (IMF) پاران، هڪ ترقي يافته، اعلي آمدني واري معيشت سان، هڪ ترقي يافته دائري اختيار جي طور تي درجه بندي ڪيو ويو آهي. [37] اهو انساني ترقي جي انڊيڪس ۾ 47 نمبر تي آهي. پورٽو ريڪو جي معيشت جا اهم شعبا پيداوار، بنيادي طور تي، دواسازي، پيٽروڪيميڪل ۽ اليڪٽرانڪس ۽ هنن کانپوءِ خدمتون، يعني سياحت ۽ هوٽلنگ آهن.[38]

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ "U.S. Territories - Developments in the Law", Harvard Law Review (ٻولي ۾ انگريزي), 10 اپريل 2017, حاصل ڪيل 11 جون 2024۔ 
  2. ↑ "Geografía de Puerto Rico", Sistemas de Información Geográfica (ٻولي ۾ هسپانوي), حاصل ڪيل 24 فيبروري 2024۔ 
  3. ↑ "puertorriqueño", Diccionario de la Lengua Española por la Real Academia Española (ٻولي ۾ هسپانوي), حاصل ڪيل 19 جنوري 2024۔ 
  4. ↑ "puertorro", Asociación de Academias de la Lengua Española: Diccionario de Americanismos (ٻولي ۾ هسپانوي), حاصل ڪيل 19 جنوري 2024۔ 
  5. ↑ "2020 Census Illuminates Racial and Ethnic Composition of the Country: Puerto Rico", United States Census, اصل کان 21 آڪٽوبر 2021 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 17 آگسٽ 2021۔ 
  6. ↑ "Table 2. Resident Population for the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 2020 Census", United States Census Bureau, 26 اپريل 2021, اصل کان 26 اپريل 2021 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 26 اپريل 2021۔ 
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 "IMF DataMapper - Puerto Rico", International Monetary Fund, 3 نومبر 2024, حاصل ڪيل 3 نومبر 2024۔ 
  8. ↑ "Socioeconomic Indicators - Puerto Rico | Market Forecast", August 2024, حاصل ڪيل 23 سيپٽمبر 2024۔ 
  9. ↑ Fuentes-Ramírez, Ricardo R. (2024). "Puerto Rico's Human Development Index and Inequality-Adjusted Human Development Index (2013 – 2022)" (PDF). Ceteris Paribus: Journal of Socio-Economic Research 12. https://zenodo.org/records/14187921. Retrieved May 6, 2025. 
  10. ↑ "United States Census Quick Facts Puerto Rico", حاصل ڪيل 9 جنوري 2025۔ 
  11. ↑ "State Area Measurements and Internal Point Coordinates", United States Census Bureau, حاصل ڪيل 24 فيبروري 2024۔ 
  12. ↑ "Vieques Municipio, Puerto Rico", US Census Bureau, حاصل ڪيل 24 فيبروري 2024۔ 
  13. ↑ "Mona Island", Earth Observatory, 28 فيبروري 2016, حاصل ڪيل 24 فيبروري 2024۔ 
  14. ↑ "Culebra Municipio, Puerto Rico", US Census Bureau, حاصل ڪيل 24 فيبروري 2024۔ 
  15. ↑ "Plan de Manejo Reserva Natural Isla Caja de Muertos", Gobierno de Puerto Rico: Departamento de Recursos Naturales y Ambientales, حاصل ڪيل 24 فيبروري 2024۔ 
  16. ↑ "Desecheo National Wildlife Refuge", U.S. Fish & Wildlife Service, حاصل ڪيل 24 فيبروري 2024۔ 
  17. ↑ "Catches by Taxon in the waters of Puerto Rico (USA)", Sea Around Us, حاصل ڪيل 24 فيبروري 2024۔ 
  18. ↑ "P. Rico Senate declares Spanish over English as first official language". Agencia EFE (San Juan, Puerto Rico). September 4, 2015. http://www.efe.com/efe/english/life/p-rico-senate-declares-spanish-over-english-as-first-official-language/50000263-2704154. 
  19. ↑ "CIA World Factbook – Puerto Rico", اصل کان 5 جنوري 2021 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 5 آگسٽ 2019۔ 
  20. ↑ "CIA World Factbook – Puerto Rico", اصل کان 5 جنوري 2021 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 5 آگسٽ 2019۔ 
  21. ↑ "Ley de los Idiomas Oficiales del Gobierno de Puerto Rico", Biblioteca Virtual de OGP "Miguel J. Rodríguez Fernández" Viejo San Juan, Puerto Rico, حاصل ڪيل 8 آڪٽوبر 2024۔ 
  22. ↑ "Puerto Rico", اصل کان 12 سيپٽمبر 2015 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 21 سيپٽمبر 2015۔ 
  23. ↑ "SOBRE PUERTO RICO", www.studypuertorico.pr.gov (ٻولي ۾ هسپانوي), حاصل ڪيل 16 آڪٽوبر 2024۔ 
  24. ↑ Stacy Taus-Bolstad (September 1, 2004). Puerto Ricans in America. Lerner Publications. pp. 7–. ISBN 978-0-8225-3953-7. OCLC 1245779085. https://books.google.com/books?id=AZG9k5LqlCoC&pg=PA7. 
  25. ↑ "CIA World Factbook – Puerto Rico", اصل کان 5 جنوري 2021 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 5 آگسٽ 2019۔ 
  26. ↑ Caban, Pedro A. (2009). Constructing a Colonial People: Puerto Rico and the United States, 1898–1932. Westview Press. p. 10. ISBN 978-0-7867-4817-4. 
  27. ↑ Santiago-Valles, Kelvin A. (1994). Subject People and Colonial Discourses: Economic Transformation and Social Disorder in Puerto Rico, 1898–1947. SUNY Press. p. ix. ISBN 978-0-7914-1589-4. https://books.google.com/books?id=fb2PmghQ-DsC. 
  28. ↑ Lipski, John M. (2005). A History of Afro-Hispanic Language: Five Centuries, Five Continents. Cambridge University Press. p. 37. ISBN 978-1-107-32037-6. https://books.google.com/books?id=HjkhAwAAQBAJ. 
  29. ↑ "CIA World Factbook – Puerto Rico", اصل کان 5 جنوري 2021 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 5 آگسٽ 2019۔ 
  30. ↑ José Trías Monge. Puerto Rico: The Trials of the Oldest Colony in the World. New Haven, CT; London: Yale University Press, 1999. p. 4.
  31. ↑ 8 U.S. Code § 1402 – Persons born in Puerto Rico on or after 11 April 1899 آرڪائيو ڪيا ويا July 8, 2017, حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. (1941) Retrieved: January 14, 2015.
  32. ↑ Igartúa–de la Rosa v. United States (Igartúa III) آرڪائيو ڪيا ويا March 16, 2012, حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين., 417 F.3d 145 (1st Cir. 2005) (en banc), GREGORIO IGARTÚA, ET AL., Plaintiffs, Appellants, v. UNITED STATES OF AMERICA, ET AL., Defendants, Appellees. No. 09-2186 آرڪائيو ڪيا ويا September 5, 2018, حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. (November 24, 2010)
  33. ↑ The trauma of Puerto Rico's 'Maria Generation' . آرڪائيو ڪيا ويا September 24, 2019, حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. Robin Ortiz. ABC News. February 17, 2019. Accessed September 24, 2019.
  34. ↑ PUERTO RICO: Fiscal Relations with the Federal Government and Economic Trends during the Phaseout of the Possessions Tax Credit. آرڪائيو ڪيا ويا July 26, 2011, حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. General Accounting Office publication number GAO-06-541. US Gen. Acctg. Office, Washington, DC. May 19, 2006. Public Release: June 23, 2006. (Note: All residents of Puerto Rico pay federal taxes, with the exception of federal income taxes which only some residents of Puerto Rico must still pay).
  35. ↑ "Puerto Rico's Political Status and the 2012 Plebiscite: Background and Key Questions", Congressional Research Service, 25 جون 2013, اصل کان 3 مارچ 2016 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 17 جنوري 2016 – ذريعي وٽان fas.org۔ 
  36. ↑ "El Nuevo Día", Elnuevodia.com, 18 اپريل 2017, اصل کان 27 آگسٽ 2017 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 3 مئي 2017۔ 
  37. ↑ "Advanced economies", IMF, اصل کان 17 جون 2019 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 1 آگسٽ 2019۔ 
  38. ↑ "Manufactura" (ٻولي ۾ هسپانوي), Government of Puerto Rico, اصل کان 2 آڪٽوبر 2013 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 7 سيپٽمبر 2013۔ 

ٻاهريان ڳنڍڻا

[سنواريو]


حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو

"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=پورٽو_ريڪو&oldid=335400" تان ورتل