پاتار مان پنا
پاتار مان پنا(پري ريفارم روسي: Записки изъ подполья؛ سڌارن کان پوءِ روسي: Записки из подполья، Zapíski iz podpólʹya؛) پھريون چڪر ڇپيو ايپوچ جرنل ۾ 1864ع ۾. اھو فرسٽ پرسن نيريٽوِ جو داستان ”مڃوتيءَ“ جي صورت ۾ آھي. اهو ڪم اصل ۾ دوستووسڪي طرفان ايپوچ رسالي ۾ "هڪ مڃوتي" جي عنوان هيٺ اعلان ڪيو ويو هو.
ناول پاڻ کي هڪ تکي، اڪيلي، اڻ ڄاتل ڪهاڻيڪار جي يادگيرين مان ٽڪرن جي طور تي پيش ڪري ٿو (عام طور تي نقادن طرفان انڊر گرائونڊ انسان طور حوالو ڏنو ويو آهي)، جيڪو سينٽ پيٽرسبرگ ۾ رهندڙ هڪ رٽائرڊ سرڪاري ملازم آهي.جيتوڻيڪ ناول جي پهرئين ڀاڱي ۾ هڪ ڊرگھي ٻول وچن يا ليڪچر جو روپ آهي، پر ڪهاڻيڪار جي پنهنجي پڙهندڙ کي مخاطب ٿيڻ جو انداز انتهائي تيزيءَ سان ڳالھ ٻولھ وارو آهي. ميخائل بختين جي مطابق، زير زمين انسان جي اقرار ۾ "لفظي طور تي هڪ هڪ مضبوط، اڻ ڳڻيو لفظ ناهي". انڊر گرائونڊ انسان جو هر لفظ ڪنهن ٻئي جي لفظن جي توقع رکي ٿو، جنهن سان هو هڪ جنوني اندروني تڪرار ۾ داخل ٿئي ٿو. زير زمين انسان معاصر روسي فلسفي تي حملو ڪري ٿو، خاص طور تي نيڪولائي چرنيشيفسڪي جو ڇا ڪيو وڃي؟ وڌيڪ عام طور تي، ڪم کي هڪ حملي جي طور تي ڏسي سگهجي ٿو ۽ جبريت جي خلاف بغاوت: اهو خيال آهي ته هر شيء، انساني شخصيت ۽ ارادي سميت، فطرت جي قانونن، سائنس ۽ رياضي کي گهٽائي سگهجي ٿو.