مواد ڏانھن هلو

عربي رسم الخط

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
ڏسو عربي رسم الخط جيڪا خاص طور تي عربي ٻولي جي لکت لاء استعمال ٿيندو آهي، لاء ڏسو: لاءِ، عربي اکر.
عربي رسم الخط
Arabic script
قسم
ابجد بنيادي طور تي، اکر
ٻوليون سرڪاري رسم الخط:

شريڪ-سرڪاري رسم الخط:

زمانو
3هين صدي عيسوي کان اڃا تائين [1]
مادري نظام
مصري هيروگلائفس
  • پروٽو-سينائي
    • فونيشي
      • آرامي
        • نبطي
          • عربي رسم الخط
            Arabic script
Child systems
* نڪو رسم الخط (آفريڪن ٻولين، سواحلي، هاوسا)
  • حنيفي رسم الخط (برما جي روهنگيا پاران برمي ٻولي جي لکت لاء استعمال ٿيندڙ)
  • فارسي اکر
لکت پاسو ساڄي کان کاٻو
آئي ايس او 15924 Arab, 160چار اکرن وارا آئي ايس او 15924 رسم الخط
يونيڪوڊ عرفيت
Arabic
عربي رسم الخط جو ورلڊ وائڊ استعمال
Arabic alphabet world distribution
Arabic alphabet world distribution
ملڪ جتان عربي رسم الخط:
 →  واحد سرڪاري رسم الخط
 →  ٻين رسم الخط کان گڏ سرڪاري رسم الخط
 →  صوبائي سطح تي سرڪاري (چين، ڀارت، تنزانيا) يا سرڪاري ٻولي جي ٻي سرڪاري رسم الخط (ملائيشيا، تاجڪستان) طور حيثيت رکي ٿو

عربي رسم الخط، جنهن کي فارسي-عربي رسم الخط پڻ سڏيو ويندو آهي، اهو لکڻ جو نظام آهي، جيڪو عربي (عربي اکر) ۽ ايشيا ۽ آفريڪا جي ٻين ڪيترن ئي ٻولين لاءِ استعمال ٿيندو آهي. اهو دنيا ۾ ٻيو سڀ کان وڌيڪ استعمال ٿيندڙ اکر وارو نظام آهي (لاطيني رسم الخط کان پوءِ)،[2] هن کي استعمال ڪندڙ ملڪن جي تعداد جي لحاظ کان دنيا ۾ ٻيو سڀ کان وڌيڪ استعمال ٿيندڙ لکت وارو نظام آهي ۽ استعمال ڪندڙن جي تعداد جي لحاظ کان (لاطيني ۽ چيني رسم الخط کان پوءِ) ٽيون نمبر رسم الخط آهي.[3]

رسم الخط پهريون ڀيرو عربي ٻولي جا متن، خاص طور تي قرآن شريف، اسلام جو مقدس ڪتاب، لکڻ لاءِ استعمال ڪيو ويو. اسلام جي پکيڙ سان، اهو ڪيترن ئي ٻولين جي خاندانن لاء بنيادي رسم الخط جي طور تي استعمال ۾ آيو، جنهن ۾ نوان اکر ۽ ٻين علامتن جو اضافو ٿيو. اهي ٻوليون جيڪي اڃا تائين استعمال ڪن ٿيون اهي آهن: فارسي (فارسي ۽ دري)، اردو، اويغور، ڪوردي، پشتو، پنجابي (شاه مُخي)، سنڌي، آذربائيجاني (ايران ۾ تورڪي)، ملائي (جاوي)، جاوي ۽ انڊونيشيائي (پيگون)، بلتي، بلوچي، لوري، ڪشميري، چام (اخر سرڪ)، روهنگيائي برمي، صومالي، منڊنڪا ۽ موري وغيره شامل آهن. 16هين صدي عيسويء تائين، اها پڻ ڪجهه اسپيني متنن لاء استعمال ڪيو ويو ۽ سال 1928ع ۾ رسم الخط جي سڌاري کان اڳ، اها ترڪي جي لکڻ جو نظام هو.

رسم الخط ساڄي کان کاٻي طرف قوسي اسلوب ۾ لکيو ويندو آهي، جنهن ۾ اڪثر اکر ٿوري مختلف صورتن ۾ لکيا ويندا آهن ته جيئن اهي اڪيلا هجن يا ڪنهن هيٺين يا اڳئين خط سان جڙيل هجن. رسم الخط ۾ وڏا اکر (Capital Letters) نه آهن. اڪثر صورتن ۾، اکر ڪنسوننٽس، يا ڪنسوننٽس ۽ ڪجهه واولن کي نقل ڪندا آهن، تنهنڪري اڪثر عربي اکر ابجد آهن، جن ۾ ڪجهه ٻولين لاءِ استعمال ٿيل نسخا آهن، جهڙوڪ سوراني، اويغور، منڊارين ۽ بوسنيڪ جي کرد ٻولي، اکر آهن. اها عربي خطاطي جي روايت جو بنياد آهي.

The script was first used to write texts in Arabic, most notably the Quran, the holy book of Islam. With the religion's spread, it came to be used as the primary script for many language families, leading to the addition of new letters and other symbols. Such languages still using it are: Persian (Farsi and Dari), Urdu, Uyghur, Kurdish, Pashto, Punjabi (Shahmukhi), Sindhi, Azerbaijani (Torki in Iran), Malay (Jawi), Javanese and Indonesian (Pegon), Balti, Balochi, Luri, Kashmiri, Cham (Akhar Srak),[4] Rohingya, Somali, Mandinka, and Mooré, among others.[5] Until the 16th century, it was also used for some Spanish texts, and—prior to the script reform in 1928—it was the writing system of Turkish.[6]

The script is written from right to left in a cursive style, in which most of the letters are written in slightly different forms according to whether they stand alone or are joined to a following or preceding letter. The script does not have capital letters.[7] In most cases, the letters transcribe consonants, or consonants and a few vowels, so most Arabic alphabets are abjads, with the versions used for some languages, such as Kurdish dialect of Sorani, Uyghur, Mandarin, and Bosniak, being alphabets. It is the basis for the tradition of Arabic calligraphy. سانچو:Calligraphy عربي رسم الخط، جنهن کي فارسي-عربي رسم الخط پڻ سڏيو ويندو آهي، اهو لکڻ جو نظام آهي، جيڪو عربي (عربي اکر) ۽ ايشيا ۽ آفريڪا جي ٻين ڪيترن ئي ٻولين لاءِ استعمال ٿيندو آهي. اهو دنيا ۾ ٻيو سڀ کان وڌيڪ استعمال ٿيندڙ الفابيٽ وارو نظام آهي (لاطيني رسم الخط کان پوءِ)، ان کي استعمال ڪندڙ ملڪن جي تعداد جي لحاظ کان دنيا ۾ ٻيو سڀ کان وڌيڪ استعمال ٿيندڙ لکت وارو نظام آهي ۽ استعمال ڪندڙن جي تعداد جي لحاظ کان (لاطيني ۽ چيني رسم الخط کان پوءِ) ٽيون نمبر رسم الخط آهي.

تاريخ

[سنواريو]

عربي اکر يا ته نبطي اکر مان نڪتل آهن يا (گهٽ وڏي پيماني تي مڃيل) سڌو سنئون سرياني اکر مان نڪتل آهن، جيڪي ٻئي آرامي اکر مان نڪتل آهن، ۽ نتيجي طور، فونيشي اکر مان نڪتل آهن. فونيشي رسم الخط پڻ يوناني اکرن کي جنم ڏنو (۽ تنهن ڪري، ٻئي سائيريلڪ اکر ۽ لاطيني اکر اتر ۽ ڏکڻ آمريڪا ۽ اڪثر يورپي ملڪن ۾ استعمال ٿيندا آهن).

ڇهين ۽ پنجين صدي قبل مسيح ۾ عرب قبيلا اتر ڏانهن هجرت ڪيا ۽ هڪ سلطنت قائم ڪيا، جنهن جو مرڪز پيٽرا، اردن جي ڀرسان هو. اهي ماڻهو (هاڻي هڪ قبيلي جو نالو) نباطي عربي، عربي ٻوليءَ جو هڪ لهجو، ڳالهائيندا هئا. ٻي يا پھرين صدي قبل مسيح ۾، نباطي جي اکرن جو پھريون سڃاتل ريڪارڊ آرامي ٻولي (جيڪا ڳالھائڻ ۽ واپار جي ٻولي ھئي) ۾ لکيا ويا، پر ان ۾ عربي ٻولي جون ڪيتريون ئي خاصيتون شامل هيون: نباطي اھا ٻولي، جيڪا اھي ڳالھائيندا ھئا، نه لکندا ھئا. اهي آرامي اکر جي صورت ۾ لکي وئي، جيڪي اڳتي وڌندا رهيا؛ اها ٻن شڪلن ۾ ورهايل آهن: هڪ قسم عام لکت لاءِ هيو (جنهن کي "آثار النباطيين"، نباطين جي يادگار جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو) ۽ ٻيو، وڌيڪ تڪڙ ۾ لکيل ۽ گڏيل خطن سان، پيپائرس تي لکڻ لاءِ هئا. هنن کي قوسي واري شڪل يادگار شڪل کي وڌيڪ متاثر ڪيو ۽ آهستي آهستي عربي الفابيٽ ۾ تبديل ٿي ويو.

جائزو

[سنواريو]

يونيڪوڊ

[سنواريو]

ٻين ٻولين ۾ استعمال ٿيل اضافي اکر

[سنواريو]

رسم الخط جي تعمير

[سنواريو]

رسم الخط جي اجزاء جو جدول

[سنواريو]

پڻ ڏسو

[سنواريو]

ٻاهريان ڳنڍڻا

[سنواريو]

حوالا

[سنواريو]
  1. Daniels, Peter T.; Bright, William, eds (1996). The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. p. 559. ISBN 978-0195079937. 
  2. "Arabic Alphabet". Encyclopædia Britannica online. وقت 26 April 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2015-05-16.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  3. Vaughan, Don. "The World's 5 Most Commonly Used Writing Systems". Encyclopædia Britannica. وقت 2023-07-29 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2023-07-29.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  4. Cham romanization table background. Library of Congress
  5. Mahinnaz Mirdehghan. 2010. Persian, Urdu, and Pashto: A comparative orthographic analysis. Writing Systems Research Vol. 2, No. 1, 9–23.
  6. "Exposición Virtual. Biblioteca Nacional de España". Bne.es. وقت 2012-02-18 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2012-04-06.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  7. Ahmad, Syed Barakat. (11 January 2013). Introduction to Qur'anic script. Routledge. ISBN 978-1-136-11138-9. OCLC 1124340016. http://worldcat.org/oclc/1124340016.