مواد ڏانھن هلو

سينوڙ

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
هڪ وڻ جيڪو پنن واري فوليوز لائڪن ۽ ٻوٽن واري فروٽيڪوز لائڪن سان ڍڪيل آهي.
Common lichen growth forms
Letharia vulpina, wolf lichen, grows like a multiple-branched tuft or leafless mini-shrub, so it has a fruticose growth form.
Flavoparmelia caperata has leaf-like structures, so it is foliose.
Caloplaca marina grows like an orange crust coating the rock, so it is crustose.

سينور (lichen), الجي يا سيانو بيڪٽيريا جي هڪ هائبرڊ ڪالوني آهن. اهي علامتي طور تي، هڪ ٻئي سان تعلق رکندڙ ڪيترن ئي فنگس جي نسلن جي تنتن جي وچ ۾ رهندڙ خمير ۽ بيڪٽيريا سان گڏ ڪورٽيڪس ۾  ڳنڍيل آهي. [1] [2] سينور (Lichens) اها حياتياتي شڪل آهن جنهن لا پهريون ڀيرو سمبايوسس (symbiosis) اصطلاح آندو ويو.جيئن حياتي حوالي سان سمبايوٽسمس (Symbiotismus) [3] جي اصطلاح آهي.

سينور کي ان کان پوءِ غذائيت جي سائيڪل هلائڻ ۽ پيدا ڪندڙن ۾ اهم اداڪار طور تسليم ڪيو ويو آهي جن تي ڪيترائي اعليٰ ٽرافيڪ، جهڙوڪ قطبي هرڻ، گيسٽرو پوڊ، نيماٽوڊس، مائيٽس، ۽ اسپرنگ ٽيل فيڊر کائين ٿا. [4] [5] [6] [7] سينور جون خاصيتون انهن جي جزوي جاندارن کان مختلف آهن. اهي ڪيترن ئي رنگن، سائزن ۽ شڪلن ۾ اچن ٿا ۽ ڪڏهن ڪڏهن ٻوٽن وانگر هوندا آهن، پر اهي ٻوٽا نه آهن. انهن ۾ ننڍيون، پنن جي بغير ٽاريون ( فروٽيڪوز ) ٿي سگهن ٿيون؛ سڌي پنن جهڙيون بناوتون ( فوليوز )؛ جهنڊ (Crust) وانگر وڌن ٿيون، مٿاڇري ( سبسٽريٽ ) سان مضبوطيءَ سان چنبڙيل رنگ (paint) جي ٿلهي پرت وانگر ( ڪرسٽوز )؛ [8] پائوڊر جهڙو ڏيک ( جذام ) هجي؛ يا ٻيون واڌ جون شڪلون هجن . [9]

ميڪرولائيچن هڪ سينور آهي جيڪو يا ته ٻوٽن جهڙو يا پنن وارو هوندو آهي؛ ٻين سڀني سينور کي مائڪرولائيچن سڏيو ويندو آهي. [10] هتي، "ميڪرو" ۽ "مائڪرو" سائز جو حوالو نه آهن، پر واڌ جي شڪل (growth form) جو جو حوالو آهن. [10] لائيچن جي عام نالن ۾ لفظ ماس (moss) شامل ٿي سگھي ٿو (مثال طور، " رينڊيئر ماس "، " آئس لينڊ ماس ") ۽ سينور شايد سطحي طور تي ماس وانگر نظر اچن ٿا ۽ انهن سان گڏ وڌن ٿا، پر اهي ماس يا ڪنهن به ٻوٽي سان ويجهي سان لاڳاپيل نه آهن. [11]:3 Lichens do not have roots that absorb water and nutrients as plants do,[12]:2 but like plants, they produce their own energy by photosynthesis.[13] ان جي بدران، سينور برسات جي پاڻي ۽ هوا مان غذائي اجزا جذب ڪن ٿا. [14] جڏهن اهي (سينور) ٻوٽن تي وڌندا آهن، اهي پيراسائٽس جي طور تي نه رهندا آهن، پر ان جي بدران ٻوٽي جي مٿاڇري کي سبسٽريٽ طور استعمال ڪندا آهن.

سينور سمنڊ جي سطح کان وٺي الپائن جي بلندي تائين، ڪيترن ئي ماحولياتي حالتن ۾ ٿين ٿا، ۽ تقريبن ڪنهن به مٿاڇري تي وڌي سگهن ٿا. [13] [15] اهي ڇل، پنن ، ڪِائي (moss)، يا ٻين سينور تي گهڻو وڌندا آهن [12] ۽ شاخن تي لٽڪيل آهن جيڪي برساتي ٻيلن ۽ معتدل ٻيلن ۾ "پتلي هوا ( ايپيفائٽس ) تي رهن ٿا"

اهي پٿرن، ڀتين، قبرن ، ڇتين ، کليل مٽيءَ جي مٿاڇري، رٻڙ، هڏن، ۽ مٽيءَ ۾ حياتياتي مٽيءَ جي ڪرسٽ جي حصي طور و

ڌندا آهن.

مختلف سينور ڌرتيءَ تي ڪجهه انتهائي سخت ماحول ۾ زنده رهڻ لاءِ موافقت اختيار ڪئي آهي: آرڪٽڪ ٽنڊرا ، گرم خشڪ ريگستان ، پٿريلي ساحل ، ۽ زهريلي سليگ ڍير. اهي مضبوط پٿر جي اندر به رهي سگهن ٿا، دانن ( اينڊوليٿڪ ) جي وچ ۾ وڌندا آهن.


لڳ ڀڳ 20,000 ڄاتل سڃاتل جنسون آهن. [16] ڪجهه سينور جنسي طور تي ٻيهر پيدا ڪرڻ جي صلاحيت وڃائي چڪا آهن، پر اڃا تائين نسل جاري رکندا آهن. [12] [17] انهن کي نسبتاً خودمختار ننڍڙن ماحولياتي نظامن جي طور تي ڏسي سگهجي ٿو، جتي فنگس، الجي، يا سائانو بيڪٽيريا ۾ ٻين مائڪرو (micrograms) سان گڏ ڪم ڪندڙ نظام ۾ شامل ٿيڻ جي صلاحيت هوندي آهي جيڪي هڪ وڌيڪ پيچيده جامع جاندار جي طور تي ارتقا ڪري سگهن ٿا. [18] [19] سينور شايد ڊگهي عرصي تائين زندهه هجن، جن مان ڪجهه کي قديم ترين جيئري شين مان سمجهيو ويندو آهي. [11] اهي پهرين جاندار شين مان آهن جيڪي لينڊ سلائيڊ جهڙي واقعي کان پوءِ ظاهر ٿيندڙ تازي پٿر تي وڌندا آهن. ڪجهه نسلن جي ڊگهي عمر ۽ سست ۽ باقاعده واڌ جي شرح کي واقعن جي تاريخ ( لائيڪوميٽري ) لاءِ استعمال ڪري سگهجي ٿو. سينور ڪيترن ئي ماحولياتي نظامن ۾ هڪ اهم (keystone) نسل آهن ۽ وڻن ۽ پکين کي فائدو ڏين ٿا. [20]

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ Grube, Martin; Cardinale, Massimiliano; de Castro, João Vieira; Müller, Henry; Berg, Gabriele (2009-09-01). "Species-specific structural and functional diversity of bacterial communities in lichen symbioses" (en ۾). The ISME Journal 3 (9): 1105–1115. doi:10.1038/ismej.2009.63. ISSN 1751-7362. PMID 19554038. Bibcode: 2009ISMEJ...3.1105G. https://academic.oup.com/ismej/article/3/9/1105/7588287. 
  2. ↑ Grube, Martin; Berg, Gabriele (August 2009). "Microbial consortia of bacteria and fungi with focus on the lichen symbiosis" (en ۾). Fungal Biology Reviews 23 (3): 72–85. doi:10.1016/j.fbr.2009.10.001. Bibcode: 2009FunBR..23...72G. https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1749461309000219. 
  3. ↑ Frank, A.B. "Über die biologischen Verhältnisse des Thallus einiger Krustenflechten. Beiträge zur Biologie der Pflanzen". HathiTrust. حاصل ڪيل 2024-11-02. 
  4. ↑ Kumpula, Jouko; Lefrère, Stéphanie C.; Nieminen, Mauri (2004-01-01). "The Use of Woodland Lichen Pasture by Reindeer in Winter with Easy Snow Conditions". Arctic 57 (3). doi:10.14430/arctic504. ISSN 1923-1245. 
  5. ↑ Fröberg, Lars; Baur, Anette; Baur, Bruno (January 1993). "Differential herbivore damage to calcicolous lichens by snails". The Lichenologist 25 (1): 83. doi:10.1017/s002428299300009x. ISSN 0024-2829. http://dx.doi.org/10.1017/s002428299300009x. 
  6. ↑ Leinaas, Hans Petter; Fjellberg, Arne (June 1985). "Habitat Structure and Life History Strategies of Two Partly Sympatric and Closely Related, Lichen Feeding Collembolan Species". Oikos 44 (3): 448. doi:10.2307/3565786. ISSN 0030-1299. Bibcode: 1985Oikos..44..448L. http://dx.doi.org/10.2307/3565786. 
  7. ↑ Gerson, U. (October 1973). "Lichen-Arthropod Associations" (en ۾). The Lichenologist 5 (5–6): 434–443. doi:10.1017/S0024282973000484. ISSN 0024-2829. https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S0024282973000484/type/journal_article. 
  8. ↑ Galloway, D.J. "Lichen Glossary". Australian National Botanic Gardens. وقت 6 December 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. 
  9. ↑ Margulis, Lynn; Barreno, EVA (2003). "Looking at Lichens". BioScience 53 (8): 776. doi:10.1641/0006-3568(2003)053[0776:LAL]2.0.CO;2. 
  10. ↑ 10.0 10.1 Lepp, Heino. "What is a lichen?". Australian National Botanic Gardens. وقت 2 July 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 October 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  11. ↑ 11.0 11.1 Brodo, Irwin M. and Duran Sharnoff, Sylvia (2001) Lichens of North America. ISBN 978-0300082494ISBN 978-0300082494. حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; name "LNA" defined multiple times with different content
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 Sharnoff, Stephen (2014) Field Guide to California Lichens, Yale University Press. ISBN 978-0-300-19500-2ISBN 978-0-300-19500-2 حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; name "SSFGCL" defined multiple times with different content
  13. ↑ 13.0 13.1 Speer, Brian R; Ben Waggoner. "Lichens: Life History & Ecology". University of California Museum of Paleontology. وقت 2 May 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 28 April 2015. 
  14. ↑ "Lichen Biology.". U.S. Forest Service. United States Department of Agriculture. حاصل ڪيل 21 January 2025. 
  15. ↑ Sisson, Liv; Vigus, Paula (2023). Fungi of Aotearoa: a curious forager's field guide. Auckland, New Zealand: Penguin Books. pp. 66. ISBN 978-1-76104-787-9. OCLC on1372569849. https://www.worldcat.org/title/on1372569849. 
  16. ↑ "Lichens: Systematics, University of California Museum of Paleontology". وقت 24 February 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 October 2014. 
  17. ↑ Lendemer, J. C. (2011). "A taxonomic revision of the North American species of Lepraria s.l. that produce divaricatic acid, with notes on the type species of the genus L. incana". Mycologia 103 (6): 1216–1229. doi:10.3852/11-032. PMID 21642343. 
  18. ↑ Casano, L. M.; Del Campo, E. M.; García-Breijo, F. J.; Reig-Armiñana, J; Gasulla, F; Del Hoyo, A; Guéra, A; Barreno, E (2011). "Two Trebouxia algae with different physiological performances are ever-present in lichen thalli of Ramalina farinacea. Coexistence versus competition?". Environmental Microbiology 13 (3): 806–818. doi:10.1111/j.1462-2920.2010.02386.x. PMID 21134099. Bibcode: 2011EnvMi..13..806C. 
  19. ↑ Grube, M; Cardinale, M; De Castro, J. V. Jr.; Müller, H; Berg, G (2009). "Species-specific structural and functional diversity of bacterial communities in lichen symbioses". The ISME Journal 3 (9): 1105–1115. doi:10.1038/ismej.2009.63. PMID 19554038. Bibcode: 2009ISMEJ...3.1105G. 
  20. ↑ "Lichen - The Little Things That Matter (U.S. National Park Service)". www.nps.gov. حاصل ڪيل 2023-11-17. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=سينوڙ&oldid=306790" تان ورتل