ريڊون

نظر ھيٺ مضمون ڪيميائي تت تي آهي. ٻين استعمالن جي لاءِ ريڊون (سلجھائپ) ڏسو.

ريڊون Radon
Radon
علامت	Rn
ايٽمي انگ (Z)	86
ايٽمي وزن (A)	222
گروپ	18 (نوبل گئس)
سيريز	6
بلاڪ	p-block
اليڪٽران جي ترتيب	Xe 4f14 5d10 6s2 6p6
اليڪٽران في شيل	2,8,18,32,18,8
ايٽمي ريڊيس	150 پيڪو ميٽر
آئيونائزيشن انرجي	1037 ڪلو جول في مول
آڪسائيڊيشن نمبر	+6، ؟، +2
گھاٽائي (عام گرميء پد تي)	9.73 گرام في ليٽر
حالت (STP تي)	گئس
وجود	ريڊيم جي زوال کان
Government طبيعي خاصيتون
• Type	تابڪار گئس
• اُبلڻ جو نقطو	211.5°K (61-)°C
• پگھلڻ جو نقطو	202°K C° (-71)
• خاص گرميء گنجائش	20.786 ڪلو جول/ مول-K
• پگھرائڻ لاء حرارت	3.247 ڪلو جول في مول
• ٻاڦ جي حرارت	18.10 ڪلو جول في مول

ريڊون (Radon) هڪ ڪيميائي تت آهي. هن جو نشان "Rn" ۽ ايٽمي نمبر (Z) "86" آهي. اها هڪ تابڪار نوبل گئس آهي ۽ رنگ ۽ بوءِ کان پاڪ گئس آهي. ريڊون گئس سال 1899ع ۾ ارنيسٽ رٿرفورڊ ۽ رابرٽ بي پاران دريافت ڪيو ويو هو. ٽن قدرتي طور تي پيدا ٿيندڙ ريڊون آئسوٽوپس مان، صرف هڪ ²²²Rn هڪ مناسب اڌ زندگي (Half Life)، 3.825 ڏينهن، وارو آهي، جئين تي زمين يا پٿر، جتان هي وجود ۾ ايندو آهي، کان نڪرڻ کانپوء، هن جي اڌ زندگي 3.825 ڏينهن هوندي آهي. ريڊون آئسوٽوپ، ²²²Rn ريڊيم آئسوٽوپ، جي فوري زوال واري پراڊڪٽ آهي. ريڊون ²²²Rn جو تيزي کان زوال، عدم استحڪام، جنهن جي اڌ زندگي سڀ کان وڌيڪ آهي، ان کي ناياب ترين عنصرن مان هڪ بڻائي ٿي.

ريڊون جي وجود جو مختصر دور، جئين تي هن جي سڀ کان مستحڪم آئسوٽوپ، ²²²Rn جي اڌ زندگي 3.825 ڏينهن آهي، هن کي ناياب عنصرن مان هڪ بڻائي ٿو. ريڊون پنهنجي مختصر اڌ زندگي جي باوجود ڪيترن ئي ارب سالن تائين زمين تي موجود رهندو، ڇاڪاڻ ته اها ²³⁸U ۽ ²³²Th، ٻن ئي جي ودي پيماني تي موجود ريڊيو ايڪٽو نيوڪلائيڊ، جنهن جي اڌ زندگي گهٽ ۾ گهٽ ڪيترائي ارب سال آهي، جي زوال (decay) جي مسلسل عمل دوران پيدا ٿيندا رھندا آھن. ريڊون زوال سان ٻئين ڪيترن ئي مختصر زندگي واري نيوڪلائيڊ جي پيدا ٿين جو هڪ سلسلو شروع ٿئي ٿو، جيڪو آخرڪار شيهي جي مستحڪم آئسوٽوپس، ²⁰⁶Pb تي ختم ٿئي ٿو.

ريڊون جو آئسوٽوپ، ²²²Rn يورينيم جي نارمل ريڊيو ايڪٽو زوال جي هڪ سلسلي ۾ هڪ مرحلي جي طور تي اهم مقدار ۾ پيدا ٿيندو رهندو آهي، جن کي يورينيم سيريز پڻ چيو ويندو آهي، جن جو زوال آهستي آهستي مختلف قسم جي ريڊيو ايڪٽو نيوڪلائيڊس ۾ ٿئي ٿو ۽ آخرڪار مستحڪم آئسوٽوپ، ²⁰⁶Pb تي ختم ٿيندو آهي. آئسوٽوپ ²³²Th جي زوال جي سلسلي ۾ هڪ وچولي مرحلي طور معمولي مقدار ۾ ٿئي ٿو، جنهن کي ٿوريم سلسلو پڻ چيو ويندو آهي، جيڪا شيھي جي هڪ مستقل آئسوٽوپ، ²⁰⁸Pb ٽي ختم ٿيندو آهي.

وبائي مطالعي ريڊون جي اعلي ڪنسنٽريشن ۽ ڦڦڙن جي ڪينسر جي واقعن جي وچ ۾ هڪ واضح تعلق ڏيکاريو آهي.

نالو

Under standard conditions, radon is gaseous and can be easily inhaled, posing a health hazard. However, the primary danger comes not from radon itself, but from its decay products, known as radon daughters. These decay products, often existing as single atoms or ions, can attach themselves to airborne dust particles. Although radon is a noble gas and does not adhere to lung tissue (meaning it is often exhaled before decaying), the radon daughters attached to dust are more likely to stick to the lungs. This increases the risk of harm, as the radon daughters can cause damage to lung tissue. Radon and its daughters are, taken together, often the single largest contributor to an individual's background radiation dose, but due to local differences in geology, the level of exposure to radon gas differs by location. A common source of environmental radon is uranium-containing minerals in the ground; it therefore accumulates in subterranean areas such as basements. Radon can also occur in ground water, such as spring waters and hot springs. Radon trapped in permafrost may be released by climate-change-induced thawing of permafrosts, and radon may also be released into groundwater and the atmosphere following seismic events leading to earthquakes, which has led to its investigation in the field of earthquake prediction. It is possible to test for radon in buildings, and to use techniques such as sub-slab depressurization for mitigation.

Epidemiological studies have shown a clear association between breathing high concentrations of radon and incidence of lung cancer. Radon is a contaminant that affects indoor air quality worldwide. According to the United States Environmental Protection Agency (EPA), radon is the second most frequent cause of lung cancer, after cigarette smoking, causing 21,000 lung cancer deaths per year in the United States. About 2,900 of these deaths occur among people who have never smoked. While radon is the second most frequent cause of lung cancer, it is the number one cause among non-smokers, according to EPA policy-oriented estimates. Significant uncertainties exist for the health effects of low-dose exposures.