ٿيلس: جي ورجائن ۾ تفاوت

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
ڊاٿل مواد شامل ڪيل مواد
م خودڪار: خودڪار طور تي متن جي تبديلي (-File: +فائل:)
م خودڪار: اضافو زمرا +ڳنڌڻو+ترتيب+صفائي (14.9 core): + زمرو:خيالن جي تاريخ+زمرو:فلسفي جي تاريخ+زمرو:سائنس جي تاريخ
سِٽَ 7: سِٽَ 7:
| region = [[مغربي فلسفو]]
| region = [[مغربي فلسفو]]
| school_tradition = {{hlist|class=nowrap |
| school_tradition = {{hlist|class=nowrap |
|[[آئنين]]{{\}}[[Milesian school|مليسيئن فلاسافي اسڪول ۽ ]] [[Naturalism (philosophy)|نيچرلزم]]}}
|[[آئنين]]{{\}}[[Milesian school|مليسيئن فلاسافي اسڪول ۽]] [[Naturalism (philosophy)|نيچرلزم]]}}
| main_interests = {{hlist |[[اخلاقيات]]| [[مابعدالطبعيات]]| [[رياضي]] |[[فلڪيات|فلڪيات]]}}
| main_interests = {{hlist |[[اخلاقيات]]| [[مابعدالطبعيات]]| [[رياضي]] |[[فلڪيات]]}}
| notable_ideas = {{ublist|class=nowrap |Water is the ''[[arche]]'' |[[Thales' theorem]] |[[Intercept theorem]]}}
| notable_ideas = {{ublist|class=nowrap |Water is the ''[[arche]]'' |[[Thales' theorem]] |[[Intercept theorem]]}}
| influences = {{ublist |[[Babylonian astronomy]] |[[Ancient Egyptian mathematics]] |[[Ancient Egyptian religion]]}}
| influences = {{ublist |[[Babylonian astronomy]] |[[Ancient Egyptian mathematics]] |[[Ancient Egyptian religion]]}}
| influenced = {{hlist |[[فيثاغورث]]([[پئٿاگورس]]) |[[ اناڪسي مئنڊر]]| [[اناڪسي مينز]]|}}
| influenced = {{hlist |[[فيثاغورث]]([[پئٿاگورس]]) |[[اناڪسي مئنڊر]]| [[اناڪسي مينز]]|}}
}}
}}


'''ٿيلس آف مليٽس'''( Thales of Miletus), مليٽس وارو ٿيلس: ھڪ ماھر فلڪيات ھو 624 قبل مسيح ۾ ايشيا مائنر يعني موجوده ترڪيءَ ۾ يوناني نوآبادي ۾ پيدا ٿيو کيس مغربي فلسفي جو باني سمجھيو ويندو آھي.، پر ھي سائنس جي ابتدائي ترقيءَ جو محرڪ ھو . کيس پنھنجي زندگيءَ ۾ ئي رياضي، طبعيات ۽ فلڪيات جو عالم تسليم ڪيو ويو. ھي ھڪ سج گرهڻ جي پيشنگوئي جي ڪري مشھور ٿيو. ان پيشنگوئي سان موجوده ترڪيءَ ۾ موجود درياءَ ھيلائس جي ڪناري تي ميڊيا وارن ماڻهن ۽ لڊيا جي ماڻهن جي وچ ۾ شروع ٿيڻ واري جنگ کي روڪي ڇڏيو ۽ انھن جي پندرهن سالن کان ھلندڙ دشمني ختم ٿي وئي.جنگ شروع ٿيڻ کان ٿورو اڳي ٿيلز اچي اعلان ڪيو تہ" ديوتا توھان جي جنگ تي ناراض آهن ۽ آھي ڪجھ دير ۾ سج کي غائب ڪري ڇڏيندا ۽ جيڪڏھن توھان جنگ کان توبھ نہ ڪئي تہ ھميشہ لاءِ اوندھ ٿي ويندي". [[فائل:Solar eclipse 1999 4 NR.jpg|380px|thumb|کاٻو|[[ڏينھن جي روشني رات جي اوندھ ۾ بدلجي وئي ۽ ان تبديلي بابت ٿيلز مليٽس پھريان ئي خبردار ڪري ڇڏيو ھو---ھيروڊوٽس]]]]

'''ٿيلس آف مليٽس'''( Thales of Miletus), مليٽس وارو ٿيلس: ھڪ ماھر فلڪيات ھو 624 قبل مسيح ۾ ايشيا مائنر يعني موجوده ترڪيءَ ۾ يوناني نوآبادي ۾ پيدا ٿيو کيس مغربي فلسفي جو باني سمجھيو ويندو آھي.، پر ھي سائنس جي ابتدائي ترقيءَ جو محرڪ ھو . کيس پنھنجي زندگيءَ ۾ ئي رياضي، طبعيات ۽ فلڪيات جو عالم تسليم ڪيو ويو. ھي ھڪ سج گرهڻ جي پيشنگوئي جي ڪري مشھور ٿيو. ان پيشنگوئي سان موجوده ترڪيءَ ۾ موجود درياءَ ھيلائس جي ڪناري تي ميڊيا وارن ماڻهن ۽ لڊيا جي ماڻهن جي وچ ۾ شروع ٿيڻ واري جنگ کي روڪي ڇڏيو ۽ انھن جي پندرهن سالن کان ھلندڙ دشمني ختم ٿي وئي.جنگ شروع ٿيڻ کان ٿورو اڳي ٿيلز اچي اعلان ڪيو تہ" ديوتا توھان جي جنگ تي ناراض آهن ۽ آھي ڪجھ دير ۾ سج کي غائب ڪري ڇڏيندا ۽ جيڪڏھن توھان جنگ کان توبھ نہ ڪئي تہ ھميشہ لاءِ اوندھ ٿي ويندي". [[فائل:Solar eclipse 1999 4 NR.jpg|380px|thumb|left|[[ڏينھن جي روشني رات جي اوندھ ۾ بدلجي وئي ۽ ان تبديلي بابت ٿيلز مليٽس پھريان ئي خبردار ڪري ڇڏيو ھو---ھيروڊوٽس]]]]
اھڙي طرح سج گرهڻ جي ڪري کين يقين ٿي ويو ۽ جنگ ٽري وئي. سئو سال بعد ھيروڊوٽس ان واقعي کي قلمبند ڪيو. ھن 546 قبل مسيح ۾ وفات ڪئي..<ref> ڪتاب:سائنس اور سائنسدان؛ ليکڪ:ايڊم ھارٽ،ڊيوس جان فرينڊن٬ ڊين گرين؛ ايڊيشن:،2018؛ تخليقات پبلشرز،لاھور </ref> ھي مشھور ست يوناني ڏاھن مان ھو. ارسطو کيس يونان جو پھريون فلاسافر سمجھندو ھو.<ref>[[Aristotle]], Metaphysics Alpha, 983b18.</ref><ref name="CPM">{{cite DGRBM |title=Thales |year=1870 |url=https://archive.org/stream/dictionaryofgree03smituoft#page/1016 |page=1016}}</ref>ھي پھريون شخص ھيو جنھن دنيا ۽ ڪائنات کي سمجھڻ جي ڏندڪٿائي طريقي جي بدران نظرئي يا مفروضي يا ٻين لفظن ۾ سائنسي طريقي سان سمجھڻ جي شروعات ڪئي. رياضي ۾ ھن پھريون دفعو اھرامن جي اوچائي ۽ پاڻيءَ جي جھازن جي سمنڊ ۾ دوري ماپڻ لاءِ جاميٽري جو استعمال ڪيو.<ref>{{harv|Boyer|1991|loc="Ionia and the Pythagoreans" p. 43}}</ref>
اھڙي طرح سج گرهڻ جي ڪري کين يقين ٿي ويو ۽ جنگ ٽري وئي. سئو سال بعد ھيروڊوٽس ان واقعي کي قلمبند ڪيو. ھن 546 قبل مسيح ۾ وفات ڪئي..<ref> ڪتاب:سائنس اور سائنسدان؛ ليکڪ:ايڊم ھارٽ،ڊيوس جان فرينڊن٬ ڊين گرين؛ ايڊيشن:،2018؛ تخليقات پبلشرز،لاھور </ref> ھي مشھور ست يوناني ڏاھن مان ھو. ارسطو کيس يونان جو پھريون فلاسافر سمجھندو ھو.<ref>[[Aristotle]], Metaphysics Alpha, 983b18.</ref><ref name="CPM">{{cite DGRBM |title=Thales |year=1870 |url=https://archive.org/stream/dictionaryofgree03smituoft#page/1016 |page=1016}}</ref>ھي پھريون شخص ھيو جنھن دنيا ۽ ڪائنات کي سمجھڻ جي ڏندڪٿائي طريقي جي بدران نظرئي يا مفروضي يا ٻين لفظن ۾ سائنسي طريقي سان سمجھڻ جي شروعات ڪئي. رياضي ۾ ھن پھريون دفعو اھرامن جي اوچائي ۽ پاڻيءَ جي جھازن جي سمنڊ ۾ دوري ماپڻ لاءِ جاميٽري جو استعمال ڪيو.<ref>{{harv|Boyer|1991|loc="Ionia and the Pythagoreans" p. 43}}</ref>


==زندگي==
== زندگي ==


خيال آهي ته ٿيلس شايد مليٽس ۾ 620 قبل مسيح ۾ ڄائو ھوندو.
خيال آهي ته ٿيلس شايد مليٽس ۾ 620 قبل مسيح ۾ ڄائو ھوندو.
[[فائل:MiletusIonicStoa.jpg|380px|thumb|[[مليٽس]]]]
[[فائل:MiletusIonicStoa.jpg|380px|thumb|[[مليٽس]]]]


اٿينز جي قديم ليکڪ اپالوڊورس جي خيال مطابق ٿيلس 625 ق م ۾ ڄائو.<ref name=Cohenetal>{{cite book|last1=Cohen|first1=Mark S.|last2=Curd|first2=Patricia|last3=Reeve|first3=C. D. C.|date=2011|url=https://books.google.com/books?id=pFEII68kmVsC|title=Readings in Ancient Greek Philosophy (Fourth Edition): From Thales to Aristotle|page=10|location=Indianapolis, Indiana|publisher=Hackett Publishing|isbn=1603846077|ref=harv}}</ref> <ref name="books.google.com"/>.<ref name=Cohenetal/>.<ref name="Freely2012">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=e4ye9m3EflQC&pg=PA7&dq=Thales+of+Miletus+Phoenician&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjgxpLr_s_WAhUOU1AKHeAUBWwQ6AEILDAB#v=onepage&q=Thales%20of%20Miletus%20Phoenician&f=false|title=The Flame of Miletus: The Birth of Science in Ancient Greece (And How It Changed the World)|last1=Freely|first1=John|date=2012|publisher=I. B. Tauris & Co. Ltd.|isbn=978-1-78076-051-3|location=London, England|page=7|accessdate=1 October 2017}}</ref> قديم يوناني ليکڪن ھن جي وڏن جي نسبت فونيشين سان پڻ ڳنڍي آهي."<ref>{{cite book|last=Lawson|first=Russell M.|date=2004|title=Science in the Ancient World: An Encyclopedia|url=https://books.google.com/books?id=1AY1ALzh9V0C&pg=PA234|location=Santa Barbara, California, Denver Colorado, and Oxford, England|publisher=ABC CLIO|isbn=1-85109-534-9|pages=234-235}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0258%3Abook%3D1%3Achapter%3D1|title=Lives of Eminent Philosophers|last=Diogenes Laertius}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://books.google.ca/books?id=yjaEkWbwBm0C&pg=PA23&lpg=PA23&dq=herodotus+1.170+examyes&source=bl&ots=KrXVRE3kpd&sig=tErjJKyE5672rvGIc609oJM2vUk&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi8pYKJ_eXVAhWGjlQKHcUlAooQ6AEIMjAC#v=onepage&q=herodotus%201.170%20examyes&f=false|title=The Pre-Platonic Philosophers|last=Nietzsche|first=Friedrich}}</ref>
اٿينز جي قديم ليکڪ اپالوڊورس جي خيال مطابق ٿيلس 625 ق م ۾ ڄائو.<ref name=Cohenetal>{{cite book|last1=Cohen|first1=Mark S.|last2=Curd|first2=Patricia|last3=Reeve|first3=C. D. C.|date=2011|url=https://books.google.com/books?id=pFEII68kmVsC|title=Readings in Ancient Greek Philosophy (Fourth Edition): From Thales to Aristotle|page=10|location=Indianapolis, Indiana|publisher=Hackett Publishing|isbn=1603846077|ref=harv}}</ref> <ref name="books.google.com"/>.<ref name=Cohenetal/>.<ref name="Freely2012">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=e4ye9m3EflQC&pg=PA7&dq=Thales+of+Miletus+Phoenician&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjgxpLr_s_WAhUOU1AKHeAUBWwQ6AEILDAB#v=onepage&q=Thales%20of%20Miletus%20Phoenician&f=false|title=The Flame of Miletus: The Birth of Science in Ancient Greece (And How It Changed the World)|last1=Freely|first1=John|date=2012|publisher=I. B. Tauris & Co. Ltd.|isbn=978-1-78076-051-3|location=London, England|page=7|accessdate=1 October 2017}}</ref> قديم يوناني ليکڪن ھن جي وڏن جي نسبت فونيشين سان پڻ ڳنڍي آهي."<ref>{{cite book|last=Lawson|first=Russell M.|date=2004|title=Science in the Ancient World: An Encyclopedia|url=https://books.google.com/books?id=1AY1ALzh9V0C&pg=PA234|location=Santa Barbara, California, Denver Colorado, and Oxford, England|publisher=ABC CLIO|isbn=1-85109-534-9|pages=234-235}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0258:book=1:chapter=1|title=Lives of Eminent Philosophers|last=Diogenes Laertius}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://books.google.ca/books?id=yjaEkWbwBm0C&pg=PA23&lpg=PA23&dq=herodotus+1.170+examyes&source=bl&ots=KrXVRE3kpd&sig=tErjJKyE5672rvGIc609oJM2vUk&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwi8pYKJ_eXVAhWGjlQKHcUlAooQ6AEIMjAC#v=onepage&q=herodotus%201.170%20examyes&f=false|title=The Pre-Platonic Philosophers|last=Nietzsche|first=Friedrich}}</ref>


== ٿيلس ٿيوريم ==

==ٿيلس ٿيوريم==


[[فائل:Thales theorem 1.png|thumb|300px|[[Intercept theorem|Thales' theorem]]: <math>\textstyle \frac{DE}{BC} = \frac{AE}{AC } = \frac{AD}{AB}</math>]]
[[فائل:Thales theorem 1.png|thumb|300px|[[Intercept theorem|Thales' theorem]]: <math>\textstyle \frac{DE}{BC} = \frac{AE}{AC } = \frac{AD}{AB}</math>]]


== حوالا ==
== حوالا ==
{{حوالا}}
{{حوالا|2}}

[[زمرو:خيالن جي تاريخ]]
[[زمرو:سائنس جي تاريخ]]
[[زمرو:فلسفي جي تاريخ]]

ورجاءُ بمطابق 13:34, 17 ڊسمبر 2019ع

ٿيلس آف مليٽس
پيدائش ت. 624 BC
وفات ت. 546 BC (aged ت. 78)
عهد سقراط کان اڳ واري فلاسافي
علائقو مغربي فلسفو
مڪتبه فڪر
شعبه عمل
اهم نظريا


ٿيلس آف مليٽس( Thales of Miletus), مليٽس وارو ٿيلس: ھڪ ماھر فلڪيات ھو 624 قبل مسيح ۾ ايشيا مائنر يعني موجوده ترڪيءَ ۾ يوناني نوآبادي ۾ پيدا ٿيو کيس مغربي فلسفي جو باني سمجھيو ويندو آھي.، پر ھي سائنس جي ابتدائي ترقيءَ جو محرڪ ھو . کيس پنھنجي زندگيءَ ۾ ئي رياضي، طبعيات ۽ فلڪيات جو عالم تسليم ڪيو ويو. ھي ھڪ سج گرهڻ جي پيشنگوئي جي ڪري مشھور ٿيو. ان پيشنگوئي سان موجوده ترڪيءَ ۾ موجود درياءَ ھيلائس جي ڪناري تي ميڊيا وارن ماڻهن ۽ لڊيا جي ماڻهن جي وچ ۾ شروع ٿيڻ واري جنگ کي روڪي ڇڏيو ۽ انھن جي پندرهن سالن کان ھلندڙ دشمني ختم ٿي وئي.جنگ شروع ٿيڻ کان ٿورو اڳي ٿيلز اچي اعلان ڪيو تہ" ديوتا توھان جي جنگ تي ناراض آهن ۽ آھي ڪجھ دير ۾ سج کي غائب ڪري ڇڏيندا ۽ جيڪڏھن توھان جنگ کان توبھ نہ ڪئي تہ ھميشہ لاءِ اوندھ ٿي ويندي".

ڏينھن جي روشني رات جي اوندھ ۾ بدلجي وئي ۽ ان تبديلي بابت ٿيلز مليٽس پھريان ئي خبردار ڪري ڇڏيو ھو---ھيروڊوٽس

اھڙي طرح سج گرهڻ جي ڪري کين يقين ٿي ويو ۽ جنگ ٽري وئي. سئو سال بعد ھيروڊوٽس ان واقعي کي قلمبند ڪيو. ھن 546 قبل مسيح ۾ وفات ڪئي..[1] ھي مشھور ست يوناني ڏاھن مان ھو. ارسطو کيس يونان جو پھريون فلاسافر سمجھندو ھو.[2][3]ھي پھريون شخص ھيو جنھن دنيا ۽ ڪائنات کي سمجھڻ جي ڏندڪٿائي طريقي جي بدران نظرئي يا مفروضي يا ٻين لفظن ۾ سائنسي طريقي سان سمجھڻ جي شروعات ڪئي. رياضي ۾ ھن پھريون دفعو اھرامن جي اوچائي ۽ پاڻيءَ جي جھازن جي سمنڊ ۾ دوري ماپڻ لاءِ جاميٽري جو استعمال ڪيو.[4]

زندگي

خيال آهي ته ٿيلس شايد مليٽس ۾ 620 قبل مسيح ۾ ڄائو ھوندو.

مليٽس

اٿينز جي قديم ليکڪ اپالوڊورس جي خيال مطابق ٿيلس 625 ق م ۾ ڄائو.[5] [6].[5].[7] قديم يوناني ليکڪن ھن جي وڏن جي نسبت فونيشين سان پڻ ڳنڍي آهي."[8][9][10]

ٿيلس ٿيوريم

Thales' theorem:

حوالا

  1. ڪتاب:سائنس اور سائنسدان؛ ليکڪ:ايڊم ھارٽ،ڊيوس جان فرينڊن٬ ڊين گرين؛ ايڊيشن:،2018؛ تخليقات پبلشرز،لاھور
  2. Aristotle, Metaphysics Alpha, 983b18.
  3. سانچو:Cite DGRBM
  4. (Boyer 1991, "Ionia and the Pythagoreans" p. 43)
  5. 5.0 5.1 Cohen, Mark S.; Curd, Patricia; Reeve, C. D. C. (2011). Readings in Ancient Greek Philosophy (Fourth Edition): From Thales to Aristotle. Indianapolis, Indiana: Hackett Publishing. p. 10. ISBN 1603846077. https://books.google.com/books?id=pFEII68kmVsC. 
  6. حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named books.google.com
  7. Freely, John (2012). The Flame of Miletus: The Birth of Science in Ancient Greece (And How It Changed the World). London, England: I. B. Tauris & Co. Ltd.. p. 7. ISBN 978-1-78076-051-3. https://books.google.com/books?id=e4ye9m3EflQC&pg=PA7&dq=Thales+of+Miletus+Phoenician&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjgxpLr_s_WAhUOU1AKHeAUBWwQ6AEILDAB#v=onepage&q=Thales%20of%20Miletus%20Phoenician&f=false. Retrieved 1 October 2017. 
  8. Lawson, Russell M. (2004). Science in the Ancient World: An Encyclopedia. Santa Barbara, California, Denver Colorado, and Oxford, England: ABC CLIO. pp. 234-235. ISBN 1-85109-534-9. https://books.google.com/books?id=1AY1ALzh9V0C&pg=PA234. 
  9. Diogenes Laertius. "Lives of Eminent Philosophers". 
  10. Nietzsche, Friedrich. "The Pre-Platonic Philosophers".