جمالو ناچ
جمالو ناچ (Jamalo Dance) سنڌ جي لوڪ ثقافت ۾ ھڪ روايتي، ثقافتي ۽ لوڪ ناچ آهي[1][2][3][4]، جيڪو سنڌي لوڪ گيت ھو جمالو ڳائڻ مھل نچي ڪڏي ڏيکاريو وڃي ٿو[5][2]. هي ناچ اڪثر سرھائيءَ جي موقعن تي، جهڙوڪ شادي، مڱڻي ۽ ميلن ۾، ڏيکاريو ويندو آهي[6] [3][7][8][9]۽ ان جو نالو هڪ لوڪ گيت " ھو جمالو" سان جڙيل آهي[6]، جيڪو سنڌي شاعرن ۽ سنگيتڪارن ۾ وڏي مقبوليت رکي ٿو. "جمالو" نالو پاڻ ۾ هڪ علامتي ۽ رومانوي معنيٰ رکي ٿو، جيڪو سنڌي لوڪ ادب ۾ پريم ۽ سندرتا جي عڪاسي ڪري ٿو.
تاريخ ۽ پسمنظر
[سنواريو]"جمالو ناچ" جي ابتدا بابت درست تاريخي دستاويز موجود نه آهن[10]، پر ان جا آثار سنڌ جي اوائلي لوڪ روايتن ۾ ملن ٿا، جيڪي موهن جي دڙي جي تهذيب تائين پهچن ٿا. سنڌيانا انسائيڪلوپيڊيا پٽاندڙ، لوڪ ناچ سنڌ ۾ انساني خوشيءَ ۽ ڀاونائن جي اظهار جو هڪ آڳاٽو ذريعو رهيا آهن[11]. "جمالو" نالي سان جڙيل هي ناچ ۽ گيت، خاص ڪري سنڌي شاعر شيخ اياز ۽ نياز همايونيءَ جي رچنا ۾ نمايان آهي، جن ان کي جديد انداز ۾ پيش ڪيو[12]. نياز همايونيءَ جي هڪ لوڪ گيت ۾ "جمالو" کي هڪ رومانوي ڪردار طور بيان ڪيو ويو آهي، جيڪو سنڌ جي جتن (لاڏائو قبيلن) سان لاڳاپو رکي ٿو:"منهنجو جمالو جتن سان، هو جمالو، لڙي آيو لاڙ ڏي![1][3][13]" هي ناچ سنڌ جي ٿر، ڪاڇي ، لاڙ وارن علائقن ۾ وڌيڪ مقبول رهيو آهي[3]، جتي ڏيھي ماڻهو ان کي گڏجي پيش ڪندا آهن.
انداز ۽ خصوصيتون
[سنواريو]جمالو ناچ ۾ گھڻي ريت مرد ۽ عورتون گڏجي نچندا آهن، پر ڪُجھ روايتن ۾ رُڳو عورتون يا مرد الڳ الڳ به نچندا آهن. ناچ مھل روايتي ساز جهڙوڪ دهل، شھنائي ۽ بينسري وڄايا ويندا آهن، جيڪي گيت کي وڌيڪ وڻندڙ بڻائيندا آهن. ناچ جي وکون سادي پر توانائيءَ سان ڀرپور هوندا آهن، ۽ نمايان چرپر ۾ گول دائري ۾ نغارا هڻڻ ۽ تاڙيون وڄائڻ شامل آهن. ان سان گڏ، نچندڙ رنگين روايتي لباس پائيندا آهن، جيڪي سنڌي سڀيتا جي سونھن کي اجاگر ڪن ٿا.
ثقافتي اهميت
[سنواريو]جمالو ناچ رُڳو هڪ وندر نہ، پر اهو سنڌي سماج جي گڏيل روح ۽ خوشيءَ جو عڪس آهي. هي ناچ گھراڻن ۽ برادرين کي گڏ ڪرڻ ۾ اهم ڪردار نڀائي ٿو، ۽ ان جي وسيلي سڪ، يگانگت ۽ روايتي قدرن جو اظهار ٿئي ٿو. سنڌ جي لوڪ ساھت ۾ "جمالو" کي هڪ عاشقانه ۽ پراسرار شخصيت طور پڻ ڏيکاريو ويو آهي، جيڪو سنڌي شاعريءَ ۾ جذبن جي گھرائي کي وائکو ڪري ٿو.
مقبول ثقافت ۾
[سنواريو]اڄڪلهه، جمالو ناچ کي سنڌ جي ثقافتي سٽاءَ ۽ ميلن ۾ ڏيکاريو وڃي ٿو، ۽ ان کي جديد سنگيت ۽ فلمي ڍنگ ۾ به ڍاليو ويو آهي. سنڌي ميڊيا ۽ ٽي وي چينلز تي پڻ ان جي پرفارمنس ڏيکاري وڃي ٿي، جيڪا نئين ٽھيءَ ۾ ان جي مقبوليت کي برقرار رکڻ ۾ سھارو ڏئي رهي آهي.
حوالا
[سنواريو]- ↑ 1.0 1.1 "جمالو : (Sindhianaسنڌيانا)". www.encyclopediasindhiana.org (ٻولي ۾ Sindhi). حاصل ڪيل 2025-03-28.
- ↑ 2.0 2.1 "جمالو | Online Sindhi Dictionaries | آن لائين سنڌي ڊڪشنريون". dic.sindhila.edu.pk. حاصل ڪيل 2025-03-28.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "جمالو ج جمالا | Online Sindhi Dictionaries | آن لائين سنڌي ڊڪشنريون". dic.sindhila.edu.pk. حاصل ڪيل 2025-03-28.
- ↑ "لوڪ ناچ - ڌرتيءَ جا گيت". books.sindhsalamat.com (ٻولي ۾ Sindhi). حاصل ڪيل 2025-03-28.
- ↑ سنڌي ٻوليءَ جي آن لائن لغت، سنڌي لينگويج اٿارٽي
- ↑ 6.0 6.1 "سنڌ جا لوڪ ناچ تاريخ ۽ پسمنظر : (Sindhianaسنڌيانا)". www.encyclopediasindhiana.org (ٻولي ۾ Sindhi). حاصل ڪيل 2025-03-28.
- ↑ "جمالو - ڌرتيءَ جا گيت". books.sindhsalamat.com (ٻولي ۾ Sindhi). حاصل ڪيل 2025-03-28.
- ↑ https://library.sindhila.org/kitab?number=38&view=1261
- ↑ "Videos on Ho Jamalo - Page: 1". sindhyat.com. حاصل ڪيل 2025-03-28.
- ↑ "سنڌي لوڪ ادب جي تاريخ نويسيءَ جو تنقيدي جائزو | Critical Review of Printed History Book of Sindhi Literature". journal.sindhila.org (ٻولي ۾ Sindhi). حاصل ڪيل 2025-03-28.
- ↑ سنڌيانا انسائيڪلوپيڊيا: سنڌ جا لوڪ ناچ (تاريخ ۽ پسمنظر)
- ↑ سنڌي لوڪ ادب، نياز همايوني ۽ شيخ اياز جون تخليقون
- ↑ Moderator, The Time News. "ڳالهيون ڳنوارن جون ... ڪڇ ۽ انڊس ڊيلٽا جا جت ۽ انهن جو ڪلچر". The Time News. حاصل ڪيل 2025-03-28.