جئرامداس دولترام
 |
ھي مضمون وڪپيڊيا ايشيائي مھيني 2024ع جي حصي طور اماڻيو ويو ھيو يا ان کي وڌايو ويو ھيو. |
| جئرامداس دولترام | |
|---|---|
 هندستان جي 1985ع جي مهر تي جئرامداس دولترام | |
| پارليامينٽ جو ميمبر، راجيه سبھا | |
| عهدو سنڀاليو 19 آڪٽوبر 1959ع – 2 اپريل 1976ع | |
| حلقو | نامزد |
| ٽيون آسام جو گورنر | |
| عهدو سنڀاليو 27 مئي 1950ع – 15 مئي 1956ع | |
| وڏو وزير | گوپيناتھ بوردولوئي بشنورام ميڌي |
| پيشرو | سري پرکاس |
| جانشين | فضل علي |
| ٻيو زراعت جو وزير | |
| عهدو سنڀاليو 19 جنوري 1948ع – 13 مئي 1950ع | |
| وزير اعظم | جواهر لال نهرو |
| پيشرو | راجندر پرساد |
| جانشين | ڪنيا لال ماڻڪلال منشي |
| 1st بهار جو گورنر | |
| عهدو سنڀاليو 15 آگسٽ 1947ع – 11 جنوري 1948ع | |
| 27 مئي 1950ع | شري ڪرشن سنها |
| پيشرو | سر هيو ڊائو ( برطانوي حڪمراني تحت گورنر جي حيثيت ۾) |
| جانشين | ماڌو شريھاري ايني |
| ذاتي تفصيل | |
| پيدائش | 21 جُولاءِ 1891 ڪراچی، بمبئي پريزيڊنسي، برطانوي هندستان |
| وفات | 1 مارچ 1979 (عمر 87 سال) دهلي، هندستان |
| سياسي جماعت | انڊين نيشنل ڪانگريس |
| ڪرت | سياستدان |
جئرامداس دولترام (1891ع- 1979ع) سنڌ جو هڪ هندستاني سياسي اڳواڻ هو، جيڪو هندستان جي آزاديءَ جي تحريڪ ۾ سرگرم رهيو ۽ پوءِ هندستان سرڪار ۾ خدمتون سرانجام ڏنائين. کيس بهار ۽ پوءِ آسام جي رياستن جو گورنر مقرر ڪيو ويو. هن تبت تي چيني قبضي جي سامهون هندستان جي اتر اوڀر فرنٽيئر ٽريڪٽس کي مضبوط ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو ۽ 1951ع ۾ توانگ جي هندستاني انضمام کي منظم ڪيو.
شروعاتي زندگي
[سنواريو]جئرامداس دولترام سنڌ جي شهر ڪراچی ۾ هڪ سنڌي هندو گهراڻي ۾ پيدا ٿيو، جيڪو ان وقت 21 جولاءِ 1891ع تي برطانوي هندستان جي بمبئي پريزيڊنسي جو حصو هو.
قانون جي ڊگري حاصل ڪرڻ کان پوء، هن هڪ قانوني عمل شروع ڪيو، پر جلد ئي ان کي ڇڏي ڏنو ڇاڪاڻ ته اهو اڪثر ڪري هن جي ضمير سان تڪرار جو سبب بڻجي ويو. 1915ع ۾ دولترام مهاتما گانڌيءَ سان رابطي ۾ آيو، جيڪو ان وقت ڏکڻ آفريڪا کان موٽي آيو هو ۽ سندس وفادار پيروڪار بڻجي ويو. 1919ع ۾ انڊين نيشنل ڪانگريس جي امرتسر جي اجلاس ۾ هن گانڌيءَ جي ٺهراءَ جو اهڙو لفظ ڏنو جو ان سان گانڌي ۽ سندس ٻين ڪانگريس ساٿين جي وچ ۾ ايندڙ تڪرار کان بچي ويو. تڏهن کان وٺي گانڌي مٿس وڏو ڀروسو رکڻ لاءِ آيو. هن کيس خالص سون سان تشبيه ڏيندي چيو ته آءٌ جيرام داس جو قسم کڻان ٿو. سچا ماڻھو مون کي ملڻ جو شرف حاصل نه ٿيو آھي.' جيرامداس کي مسز سروجني نائيڊو جو ڀروسو ۽ پيار حاصل هو، جنهن سنڌ ۾ سندس خدمتن جي ڪري کيس 'ريگستان ۾ چراغ' قرار ڏنو، جيڪو گهڻو ڪري ريگستان هو. سردار ولڀ ڀائي پٽيل ۽ راجندر پرساد سان به سندس لاڳاپا تمام ويجها هئا.
آزادي جي جدوجهد
[سنواريو]دولترام ايني بيسنت ۽ محمد علي جناح جي اڳواڻي ۾ هوم رول تحريڪ ۾ ڪارڪن بڻجي ويو، جيڪو برطانوي سامراج اندر هندستان لاءِ 'هوم رول' يا خود مختياري ۽ ڊومينين جو درجو ڏيڻ جو مطالبو ڪندو هو. هو انڊين نيشنل ڪانگريس ۾ به شامل ٿيو، جيڪا هندستان جي سڀ کان وڏي سياسي تنظيم هئي. دولترام مهاتما گانڌيءَ جي فلسفي کان تمام گهڻو متاثر ٿيو، جيڪو سادي زندگي گذارڻ جي وڪالت ڪندو هو ، ۽ اهنسا (عدم تشدد) ۽ ستياگره ذريعي آزادي لاءِ جدوجهد ڪندو هو. [1] شايد گانڌيءَ جا سڀ کان مٺا لاڳاپا دولترام سان هئا. 1919ع ۾ ڪانگريس جي امرتسر جي اجلاس ۾ هڪ پاسي گانڌيءَ ۽ ٻئي پاسي تلک، سي آر داس ۽ محمد علي جي وچ ۾ سڌارن جي ٺهراءَ تي شديد اختلاف پيدا ٿي چڪا هئا. سالن کان پوءِ گانڌيءَ کي ياد آيو: 'جيرام داس، جيڪو ٿڌو مٿي وارو سنڌي هو، بچاءَ لاءِ آيو. هن مون کي هڪ پرچي پاس ڪئي جنهن ۾ هڪ مشورو هو ۽ هڪ سمجھوتي جي درخواست ڪئي. مون کيس شايد ئي سڃاتو. هن جي اکين ۽ چهري جي ڪا شيءِ مون کي مسحور ڪري ڇڏي. مون مشورو پڙهيو. اهو سٺو هو. مون ان کي ديسبندو کي منتقل ڪيو. 'ها، جيڪڏهن منهنجي پارٽي ان کي قبول ڪندي' هن جو جواب هو. لومانيا چيو، 'مان ان کي ڏسڻ نه ٿو چاهيان. جيڪڏهن داس منظور ڪيو آهي، ته اهو مون لاء ڪافي آهي.' مالويا (جيڪا پريشانيءَ سان صدارت ڪري رهي هئي) ان کي ٻڌي، منهنجي هٿن مان ڪاغذ کسي ورتو ۽ ڳاڙهي خوشين جي وچ ۾ اعلان ڪيو ته معاهدو ٿي چڪو آهي.'
جڏهن گانڌي 1930ع ۾ لوڻ مارچ شروع ڪري رهيو هو، تڏهن هن دولترام کي لکيو، جيڪو ان وقت بمبئي قانون ساز ڪائونسل جو ميمبر هو: 'مون پرڏيهي ڪپڙن جي بائيڪاٽ واري ڪميٽي جو چارج ورتو آهي. مون کي هڪ پورو وقت سيڪريٽري هجڻ گهرجي، جيڪڏهن اهو ڪم ڪرڻو آهي. ۽ آءٌ اوھان جھڙو ڪو به ايترو مناسب نه سوچي سگھان ٿو.' دولترام هڪدم پنهنجي سيٽ تان استعيفيٰ ڏئي، نئون چارج کنيو ۽ پرڏيهي ڪپڙن جي بائيڪاٽ جي زبردست ڪاميابي ماڻي.
دولترام عدم تعاون جي تحريڪ (1920-1922) ۾ حصو ورتو، غير متشدد سول نافرماني ذريعي برطانوي حڪمراني خلاف تحريڪ ڪئي. دولترام ڪانگريس جي صفن ۾ اڀريو ۽ سنڌ مان ان جو اهم اڳواڻ بڻجي ويو. هو لوڻ مارچ (1930-31) ۽ هندستان ڇڏ تحريڪ (1942-45) ۾ هڪ اهم ڪارڪن هو، جنهن کي برطانوي اختيارين قيد ڪري ڇڏيو هو. دولترام کي 1930ع ۾ مئجسٽريٽ جي ڪورٽ جي ٻاهران احتجاج ڪندڙ رستن تي پوليس جي فائرنگ سبب ران ۾ گوليون هڻي زخمي ڪري ڇڏيو هو. [1]
آزاديءَ کان پوءِ ڪيريئر
[سنواريو]1947ع ۾ هندستان جي ورهاڱي ۾ دولترام جي وطن سنڌ کي نئين ٺهيل رياست پاڪستان ۾ شامل ڪيو ويو، جنهن جي راڄڌاني ڪراچي هئي. دولترام هندستان ۾ رهيو ۽ کيس بهار جو پهريون هندستاني گورنر مقرر ڪيو ويو، جنهن عهدي تي هو 1948ع تائين رهيو. ان کان پوءِ کيس خوراڪ جي فراهمي جو مرڪزي وزير مقرر ڪيو ويو. هن هندستان جي آئين ساز اسيمبليءَ ۾ اوڀر پنجاب جي هڪ علائقي جي نمائندگي ڪئي ۽ هندستان جي آئين ٺاهڻ ۾ حصو ورتو. [2] هن صلاحڪار، يونين سبجيڪٽس ۽ صوبائي آئين ڪاميٽين جي ميمبر جي حيثيت سان خدمتون سرانجام ڏنيون. [3]
آسام جو گورنر
[سنواريو]
.svg)
1950ع کان 1956ع تائين دولترام آسام جو گورنر رھيو[4] ھڪ اهم عرصي ۾ جنھن ۾ تبت تي چيني قبضو ٿيو. اتر-اوڀر فرنٽيئر ٽريڪٽس (جنهن کي اتر-اوڀر فرنٽيئر ايجنسي ۽ پوءِ اروناچل پرديش جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو) ان دور ۾ گورنر جي سڌي انتظام هيٺ هئا. آڪٽوبر 1950ع ۾ چيني تبت ۾ اڳتي وڌڻ کان پوءِ ان کي ضم ڪرڻ جي ارادي سان، مرڪزي گهرو وزير ولڀ ڀائي پٽيل تبت خلاف پنهنجي سرحدن کي مضبوط ڪرڻ لاءِ ڀارت لاءِ ڪارروائي جو تفصيلي پروگرام پيش ڪيو[5]. هن پروگرام جو گهڻو حصو دولترام جي ڪنڌ تي پيو ڇاڪاڻ ته سرحدي علائقن ۾ تبت سان ڊگهي اڌ آباد سرحد هئي. ڊسمبر[6] 1950ع تائين اهو واضح ٿي چڪو هو ته چيني لشڪر زاول تائين اوڀر تبت تي قبضو ڪري ورتو هو ۽ مشمي قبيلن جي دروازن تي دستک ڏئي رهيا هئا. دولترام آسام رائفلز جي پلٽون کي سياري ۾ سرحد تي انسان ڪرڻ لاء موڪليو.[7]
سنڌي ادب جو تحفظ
[سنواريو]جئرامداس دولترام اکل ڀارت سنڌي ٻولي ساهت سڀا (آل انڊيا سنڌي ٻولي ۽ ادبي ڪانگريس) جي بنيادي ميمبرن مان هڪ هو.[8]
ميراث
[سنواريو]دولترام 1979ع ۾ وفات ڪئي. چيو ويندو هو ته هو اڃا به هڪ غريب ماڻهو هو، پنهنجي گانڌي آدرشن تي قائم هو. اڳوڻي تيراپ فرنٽيئر ڊويزن (هاڻوڪي چانگلانگ ضلعو) جي ڳوٺ جارامپور جو نالو سندس نالي تي رکيو ويو. 1985ع ۾ سندس اعزاز ۾ هڪ ڊاک ٹکٹ جاري ڪئي وئي. [9]
حوالو
[سنواريو]| Government offices | ||
|---|---|---|
| پيشرو سائين هيو ڊائو |
بهار جو گورنر 15 آگسٽ 1947 - 11 جنوري 1948 |
جانشين ماڌو شريھاري ايني |
| پيشرو سري پرکاس |
آسام جو گورنر 1950 – 1956 |
جانشين سيد فضل علي |
- ↑ Māmaṇi Raẏachama Goswāmī, Praphulla Kaṭakī (2002). An Unfinished Autobiography. Sterling Publishers. pp. 4–5. ISBN 978-81-207-2428-0.
- ↑ "The Constitution-framers India forgot". Rediff.com. حاصل ڪيل 10 September 2010.
- ↑ "The Constitution-framers India forgot". Rediff.com. حاصل ڪيل 10 September 2010.
- ↑ "The Constitution-framers India forgot". Rediff.com. حاصل ڪيل 10 September 2010.
- ↑ Arpi, Standing at the Himalayan Crossroads (2020), pp. 46–47: 'Patel discussed the redisposition of forces, mentioned in his letter to Nehru on November 7, Daulatram was requested to send an adequate number of Assam Rifle platoons to the forward posts; they would be replaced by Tripura Rifles. The situation was considered extremely serious.'.
- ↑ Arpi, Standing at the Himalayan Crossroads (2020), pp. 50–51.
- ↑ Arpi, Standing at the Himalayan Crossroads (2020), p. 45.
- ↑ "Office-Bearers – Akhil Bharat Sindhi Boli Ain Sahit Sabha". Sindhi Sahit Sabha. وقت 13 May 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 September 2010. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ said, KP Dilip on. "Saving Tawang: How the Tawang Tract was saved for India". Indian Defence Review. حاصل ڪيل 2023-05-25.