تانتيا ڀيل
| تانتيا ڀيل | |
|---|---|
| तंट्या भील | |
 "دي ٽرائبرز اينڊ ڪاسٽس آف دي سينٽرل پرووينسز آف انڊيا" (1916) مان هڪ تصويري عڪاسي۔
| |
| ڄم: | 25 تانتيا ڀيل 1840 |
| وفات: | 4 ڊسمبر1889 (49) |
| وفات جو سبب: | ڦاهي |
| آخري آرامگاهه: | پاتالپاني، انڊور, هندستان |
ٽانٽيا ڀيل (يا ٽانٽيا ڀيلا، ٽانٽيا ماما؛ 25 جنوري 1840 – 4 ڊسمبر 1889) هڪ آزاديءَ جو سپاهي هو، جيڪو 1878 کان 1889 تائين ڀارت ۾ سرگرم رهيو۔ برطانوي دور جي دستاويزن ۾ کيس انتهائي ناڪاري طور تي ڏوهاري طور پيش ڪيو ويو، پر ڀارتين لاءِ هو هڪ هيرو جي حيثيت رکي ٿو۔ ٻنهي دورن جا احوال کيس "ڀارتي رابن هوڊ" طور بيان ڪن ٿا۔
زندگي
[سنواريو]ٽانٽيا 25 جنوري 1840 تي نيماڙ ضلعو، ناگپور راڄ جي پنڌاڻا ڳوٺ ۾ ڀيل قبائلي برادري ۾ پيدا ٿيو (سڪرانت جي 12هين ڏينهن تي، جيڪو تڏهن 12 يا 13 جنوري تي ايندو هو، تنهن ڪري 24/25 جنوري کي سندس جنم ڏينهن طور مڃيو وڃي ٿو)۔[1]
هڪ جديد روايت موجب، 1857[2]جي آزاديءَ جي بغاوت کانپوءِ، جڏهن برطانوي حڪومت سخت قدم کنيا، تڏهن ٽانٽيا پنهنجي مزاحمتي زندگيءَ جي شروعات ڪئي۔ 1874 ڌاري کيس "خراب گذر سفر" جي الزام ۾ پهريون دفعو گرفتار ڪيو ويو، ۽ هڪ سال جي سزا کانپوءِ، هن وڌيڪ سنگين چوري ۽ اغوا جهڙا عمل اختيار ڪيا۔
1878 ۾ کيس ٻيهر حاجي نصر الله خان يوسفزئي (برطانوي فوجي آفيسر) گرفتار ڪيو ۽ کڻڊوا جيل ۾ وڌو، پر هو رڳو ٽن ڏينهن ۾ فرار ٿي ويو۔ ان کانپوءِ، هو ڊاڪوتي (راهزن) بڻجي ويو، ۽ ان لُٽيل دولت کي مقامي برادريءَ جي بهتري لاءِ استعمال ڪرڻ لڳو۔ اها دولت به برطانوي راڄ پاران ڀارت مان ڦرجي آيل هئي۔[3]
ٽانٽيا کي انڊور فوج جي هڪ آفيسر طرفان معافي جو واعدو ڪري ڳالهين لاءِ سڏايو ويو، پر اهو هڪ چال هئي، جتي کيس گھات لڳائي پڪڙيو ويو۔ بعد ۾ کيس جبلپور وٺي ويا، جتي مقدمو هلايو ويو ۽ 4 ڊسمبر 1889 تي ڦاسي ڏني وئي۔[4]
تاريخ
[سنواريو]اهو هڪ ناقابل ترديد حقيقت آهي ته آزاديءَ جا سپاهي هميشه حڪمران طاقتن طرفان باغي قرار ڏنا ويا آهن، ڀلي اهو اورنگزيب جو مغل سلطنت هجي يا برطانوي راڄ۔
ٽانٽيا ڀيل به انهن مان هڪ وڏو انقلابي هو، جنهن برطانوي حڪومت خلاف ٻارهن سال مسلح جدوجهد ڪئي۔ هو پنهنجي بهادري ۽ غيرمتزلزل عزم سبب عوام ۾ انتهائي مقبول ٿي ويو۔
جڏهن ته سياسي پارٽين ۽ پڙهيل لکيل طبقي برطانوي راڄ خلاف تحريڪون هلائيون، پر انهن کان گهڻو اڳ، قبائلي برادرين ۽ انقلابي اڳواڻن جهڙوڪ ٽانٽيا ڀيل برطانوي راڄ خلاف بغاوت جو جهنڊو بلند ڪيو۔
ٽانٽيا ڀيل قبائلي برادرين ۽ عام ماڻهن جي احساسن جو علامتي اظهار بڻجي ويو۔
اٽڪل 120 سال اڳ، ٽانٽيا ڀيل عوام جو هڪ وڏو هيرو بڻجي سامهون آيو ۽ تڏهن کان وٺي ڀيل برادري جي فخر طور ياد ڪيو وڃي ٿو۔
هو بيمثال بهادري، غيرمعمولي چُستي، ۽ بهترين تنظيم سازي جي صلاحيت جو هڪ زنده مثال هو۔
ٽانٽيا ڀيل برطانوي حڪومت جي خزاني ۽ انهن جي خوشامدي اميرن جي دولت کي ڦري، ان کي غريبن ۽ ضرورتمندن ۾ ورهائيندو هو۔
حقيقت ۾، هو بي وس ۽ محتاجن لاءِ هڪ نجات ڏيندڙ هو۔ عوام کيس وڏي عزت سان "ماما" سڏيندو هو، ۽ هي لقب ايترو مقبول ٿيو جو اڄ به ڀيل برادري وارا "ماما" سڏجڻ تي فخر محسوس ڪن ٿا۔
هو معجزي واري انداز ۾ ضرورتمندن تائين مالي مدد پهچائيندو هو، ۽ عام ماڻهن لاءِ رحمت جو فرشتو بڻجي سامهون آيو۔
ٽانٽيا ڀيل جي گرفتاريءَ جي خبر 10 نومبر 1889 جي نيويارڪ ٽائمز ۾ نمايان طور تي شايع ٿي۔
هن خبر ۾ ٽانٽيا ڀيل کي "ڀارت جو رابن هوڊ" قرار ڏنو ويو۔[5]
هو برطانوي حڪمرانن کي سبق سيکارڻ ۽ ڀيل برادري جي سماجي برابري واري سماج جو خواب ساڀيان ڪرڻ چاهيندو هو۔
ڀارت کي برطانوي غلاميءَ کان آزاد ڪرائڻ جو جذبو هن جي رڳ رڳ ۾ سمايل هو۔
هن ڪيترائي ڀيرا جيل ٽوڙي فرار ٿيڻ جو کارنامو انجام ڏنو۔
هو گوريلا جنگي حڪمت عملين ۾ ماهر هو۔
ساڳئي وقت، هو هڪ بهترين نشانو باز ۽ روايتي تيراندازيءَ ۾ به ماهر هو۔
هن جو مکيه هٿيار "داوا" يا "فاليا" هو، پر هن بندوق هلائڻ جو فن به سکيو هو۔
ننڍپڻ کان وٺي، ٽانٽيا ڀيل گھاٽن جهنگلن، وادين، کهاين ۽ جبلن ۾ زندگي گذاري، جتي هن برطانوي فوج ۽ هولڪر رياست جي فوجن سان وڙهڻ ۾ پنهنجو سڄو حياتي وقف ڪري ڇڏي۔
هن طاقتور برطانوي سلطنت جي پوليس کي شڪستون ڏنيون ۽ ڪيترن ئي سالن تائين انهن جي هٿن کان بچندو رهيو۔
هزارين ماڻهو گرفتار ڪيا ويا، ۽ سؤن جي تعداد ۾ ماڻهن کي جيلن ۾ وڌو ويو، رڳو ان الزام تي ته انهن ٽانٽيا ڀيل جي مدد ڪئي۔
آخري طور، ٽانٽيا ڀيل کي گهات جي نتيجي ۾ گرفتار ڪيو ويو، جيڪا هن جي نِنهن جي مڙس، گنپت ڪئي۔
هن کي انڊور ۾ سينٽرل انڊيا ايجنسي جيل ۾ قيد ڪيو ويو، جيڪو برطانوي رهائش واري علائقي ۾ هو۔
بعد ۾، سخت پوليس نگراني هيٺ جبلپور منتقل ڪيو ويو، جتي هن کي ڀاري زنجيرن ۾ جڪڙي، جيل ۾ وحشياڻي تشدد جو نشانو بڻايو ويو۔
برطانوي آفيسرن طرفان بي رحماڻا ظلم ڪيا ويا، ۽ هر قسم جي زيادتين جو شڪار بڻايو ويو۔
19 آڪٽوبر 1889 تي جبلپور جي سيشن ڪورٽ کيس موت جي سزا ٻڌائي ۽ ڦاهي تي لٽڪائڻ جو حڪم جاري ڪيو۔
برطانوي حڪومت کي ڀيل بغاوت جي ڀڙڪڻ جو سخت خوف هو۔
عام طور تي سمجهيو وڃي ٿو ته ڦاهي ڏيڻ کان پوءِ، ٽانٽيا ڀيل جو لاش پاتالپاني ريلوي اسٽيشن ويجھو، کنڊوا ريلوي رستي تي انڊور ڀرسان اڇلايو ويو۔
جنهن هنڌ تي هن جا ڪاٺ جا پتلا رکيا ويا، ان کي اڄ به ٽانٽيا ماما جي سمادهي (مزار) طور مڃيو وڃي ٿو۔
اڃا تائين، سڀ ريل گاڏين جا ڊرائيور ان جاءِ تي مختصر وقت لاءِ ريل روڪيندا آهن، جيئن ٽانٽيا ماما جي عزت ۾ عقيدت جو اظهار ڪري سگهن۔
راج ميڊيا ۾ ڪوريج
[سنواريو]1891ع ۾ ميڊيڪل جرنل "دي لينسِٽ" ۾ رائنوپلاسٽي (ناک جي بحالي) بابت هڪ مضمون شايع ٿيو، جنهن ۾ هڪ مراٺا برهمڻ مريض جو ذڪر ڪيو ويو، جنهن جي ناک ٽانٽيا ڀيل طرفان ڦاسجڻ کان ٿورو اڳ ڪٽي وئي هئي۔
مضمون ۾ اهو به لکيو ويو ته جڏهن ٽانٽيا ڀيل کي ان برهمڻ سان سامهون آندو ويو، جنهن جي ناک ٻيهر بحال ڪئي وئي هئي، ته هن جي حيراني ڏسڻ وٽان هئي، خاص ڪري جڏهن برهمڻ شاهد طور گواهي ڏيڻ لاءِ اچي رهيو هو۔[6]
فلموگرافي
[سنواريو]- تانتيا ڀيل (2012)
وڌيڪ پڙهڻ
[سنواريو]- شير نيمار تانتيا ڀيل . ايس ٽڊوال، آديواسي ايڪتا پريشد، 2000
- ڀيل ماريندو آهي . ايس سي ورما، ڪنج پب. هائوس، 1978
حوالا
[سنواريو]- ↑ Arihant, Experts (23 April 2019). Know Your State - Madhya Pradesh. Arihant Publications India limited. ISBN 9789313193265. https://books.google.com/books?id=XhrzDwAAQBAJ&dq=Birth+of+Tantya+Bhil&pg=PA34. Retrieved 23 April 2019.
- ↑ Ramaṇikā Guptā; Anup Beniwal (1 January 2007). Tribal Contemporary Issues: Appraisal and Intervention. Concept Publishing Company. pp. 18–. ISBN 978-81-8069-475-2. https://books.google.com/books?id=-hFGgLdn6KsC&pg=PA18.
- ↑ Central Provinces (India) (1908). Nimar. Printed at the Pioneer Press. pp. 45–. https://books.google.com/books?id=SyMmAQAAIAAJ&pg=PA45.
- ↑ Central Provinces (India) (1908). Nimar. Printed at the Pioneer Press. pp. 45–. https://books.google.com/books?id=SyMmAQAAIAAJ&pg=PA45.
- ↑ "Bob White: Who can challenge our Robin Hood for his title?".
- ↑ The Lancet. J. Onwhyn. 1891. pp. 422–. https://books.google.com/books?id=MQQCAAAAYAAJ&pg=PA422.