تارا ٻائي شندي
| تارا ٻائي شندي | |
|---|---|
| پيدائش | 1850 بلدانا، برار صوبو، برطانوي هندستان (هاڻي مهاراشٽر، ڀارت ۾) |
| وفات | 1910 (aged 59–60) |
| قوميت | ڀارتي |
| پيشو | فيمنسٽ، عورتن جي حقن جي ڪارڪن، ليکڪا |
| شھرت جو ڪارڻ | مردن ۽ عورتن جي وچ ۾ سماجي فرقن تي تنقيد ڪرڻ |
| مشھور ڪم | ستري پروش تلنا (عورتن ۽ مردن جو مقابلو) (1882) |
تارا ٻائي شندي (1850–1910) هڪ فيمنسٽ ڪارڪن هئي[1]، جنهن 19هين صدي جي ڀارت ۾ پيٽريرارڪي ۽ ذات پات جي خلاف احتجاج ڪيو. هوءَ پنهنجي ڇپيل ڪم "ستري پروش تلنا" (عورتن ۽ مردن جو مقابلو)، لاءِ مشهور آهي، جيڪو پهريون ڀيرو 1882 ۾ مراٺي ۾ شايع ٿيو. هي پمفليٽ ذات پات ۽ پيٽريرارڪي جو تنقيدي جائزو پيش ڪري ٿو ۽ ان کي اڪثر پهريون جديد ڀارتي فيمنسٽ متن سمجهيو ويندو آهي.[2] ان وقت هيءُ لکڻيون انتهائي تڪراري هيون، ڇو ته انهن هندو مذهبي صحيفن کي ئي عورتن جي دٻاءُ جو ذريعو قرار ڏنو، جيڪو نقطو اڄ به تڪراري ۽ بحث هيٺ آهي.[3] هوءَ ستيه شودھڪ سماج جي ميمبر هئي.
ابتدائي زندگي ۽ خاندان
[سنواريو]تارا ٻائي شندي 1850 ۾ مراٺي خاندان ۾ بپوجي هري شنڊے جي گھر ۾، بلدانا، برار صوبي (هاڻوڪي مهاراشٽر) ۾ پيدا ٿي. هوءَ ستيه شودھڪ سماج، پوني جي باني ميمبرن مان هڪ هئي. سندس پيءُ هڪ ترقي پسند شخص هو ۽ روينيو ڊپٽي ڪمشنر جي آفيس ۾ هيڊ ڪلارڪ طور ڪم ڪندو هو، ان کان علاوه 1871 ۾ "هِنٽ ٽو دي ايجوڪيٽيڊ نيٽوز" نالي ڪتاب به شايع ڪيو. ان وقت علائقي ۾ ڇوڪرين لاءِ ڪو به اسڪول نه هو. تارابائي پنهنجي پيءُ کان مراٺي، سنسڪرت، ۽ انگريزي سکڻ واري واحد ڌيءَ هئي. هن جا چار ڀائر به هئا.[4][5]
تارابائي جو ننڍپڻ ۾ ئي شادي ٿي وئي، پر کيس گهرو معاملن ۾ ٻين مراٺي زالن جي مقابلي ۾ وڌيڪ آزادي حاصل هئي، ڇو ته سندس مڙس سندس ماءُ پيءُ جي گھر ۾ اچي رهيو.[6]
سماجي ڪم
[سنواريو]شندي سماجي ڪارڪن جوتيراو ڦولي ۽ ساوتري بائي ڦولي جي ساٿي هئي؛ جيڪي ميان زال ٻئي گڏجي ستيه شودھڪ سماج ("سچ جي ڳولا ڪندڙ سماج") جي باني ميمبرن مان هئا. ڦولي جوڙو ۽ شنڊے صنفي ۽ ذات پات جي بنيادن تي ٿيندڙ ظلم کي الڳ الڳ محور طور سمجهندا هئا، ۽ انهن ٻنهي عنصرن جي گڏيل لاڳاپي کان به آگاهه هئا.
"ستري پرش تلانا"
[سنواريو]تارابائي شنڊے جو مشهور ادبي ڪم "ستري پروش تلنا" آهي. پنهنجي مضمون ۾، هن ذات پات جي سماجي اڻبرابريءَ تي تنقيد ڪئي، گڏوگڏ انهن پيٽريرارڪي نظرين تي به، جيڪي ٻين ڪارڪنن وٽ هئا، جيڪي ذات پات کي هندو سماج ۾ بنيادي مخالفت جو ذريعو سمجهندا هئا.
سوزي تهارو ۽ ڪي. لليتا موجب، "... ستري پروش تلنا شايد ڀڪتي دور جي شاعري کان پوءِ پهريون مڪمل ۽ موجوده فيمنسٽ دليل آهي. پر تارابائي جو ڪم انهيءَ ڪري به اهم آهي، جو ان دور ۾ جڏهن دانشور ۽ ڪارڪن خاص طور تي هندو بيواهن جي زندگيءَ جي تڪليفن ۽ ٻين ظاهر ٿيندڙ ظلمن تي ڌيان ڏئي رهيا هئا، تارابائي شنڊے، جيڪا ظاهري طور تي اڪيلائيءَ ۾ ڪم ڪري رهي هئي، ان تجزئي جي دائري کي وسيع ڪيو ۽ پيٽريرارڪي سماج جي نظرياتي بناوت کي به شامل ڪيو. هن جو مطلب اهو هو ته دنيا جي هر هنڌ عورتون ساڳيءَ ريت ظلم جو شڪار آهن."
"ستري پروش تلنا" 1881 ۾ پوني مان شايع ٿيندڙ قدامت پسند اخبار "پوني وئڀو" ۾ ڇپيل هڪ مضمون جي ردعمل طور لکيو ويو هو. اهو مضمون سورٽ جي هڪ نوجوان برهمڻ بيواهه، وجياليڪشمي، جي خلاف فوجداري ڪيس بابت هو، جنهن کي پنهنجي ناجائز پٽ کي قتل ڪرڻ جي الزام ۾ موت جي سزا ٻڌائي وئي هئي (جنهن کي بعد ۾ اپيل تي عمر قيد ۾ تبديل ڪيو ويو).[7][8][9]
شنڊے مٿين ذات جي بيواهن سان ڪم ڪندي خبر پئي ته انهن کي ٻيهر شادي ڪرڻ جي اجازت نه هئي، ۽ ڪيترين ئي بيواهن کي مائٽن هٿان حمل ٿيڻ جا واقعا پيش ايندا هئا. ڪتاب ۾ انهن تنگ حالتن جو تجزيو ڪيو ويو، جن ۾ عورتن کي "سٺي عورت" ۽ "بازاري عورت" جي وچ ۾ سنئين دڳ هلڻو پوندو هو.
هي ڪتاب 1882 ۾ پوني جي شري شواجی پريس تي ڇپيو، 500 ڪاپيون شايع ٿيون، جن جي قيمت نون آنن هئي.[10] پر ان وقت جي سماج ۽ پريس جي سخت ردعمل سبب، تارابائي ٻيهر ڪجهه به شايع نه ڪري سگهي.[11]
جوتيراو ڦولي، جيڪو مراٺي سماجي سڌارن وارن ۾ هڪ اهم نالو هو، هن ڪتاب جي واکاڻ ڪئي. هن تارابائي کي "چيرانجيويني" (پيار ڀري ڌيءَ) سڏيو ۽ ان جي پمفليٽ کي پنهنجي ساٿين کي پڙهڻ جي صلاح ڏني.
هن ڪتاب جو ذڪر 1885 ۾ جوتيراو ڦولي پاران شروع ڪيل "ستسر" نالي ستيه شودھڪ سماج جي رسالي جي ٻئي شمار ۾ ملي ٿو، پر ان کان پوءِ هيءُ ڪتاب گهڻو مشهور نه رهيو، جيستائين 1975 ۾ ان کي ٻيهر دريافت ڪري ٻيهر ڇپرايو ويو.[12]
پڻ ڏسندا
[سنواريو]- جيوتي رائو ڦولي ، هڪ ٻيو انقلابي جيڪو عورتن ۽ دلتن جي حقن لاءِ وڙهيو.
- ساوتري بائي ڦلي ، جيوتي راؤ ڦولي جي زال، ۽ سماج سڌارڪ.
حوالا
[سنواريو]- ↑ Phadke, Y.D., ed (1991) (mr ۾). Complete Works of Mahatma Phule.
- ↑ Tharu, Susie J.; Ke Lalita (1991). Women Writing in India: 600 B.C. to the Present (Vol. 1). Feminist Press. p. 221. ISBN 978-1-55861-027-9. https://books.google.com/books?id=u297RJP9gvwC&q=%22Tarabai+Shinde%22+-inpublisher%3Aicon&pg=PA221.
- ↑ Delhi, University of (September 2005). Indian Literature : An Introduction. Pearson Education. p. 133. ISBN 978-81-317-0520-9. https://books.google.com/books?id=mivv3p-msd8C&q=%22Tarabai+Shinde%22+-inpublisher%3Aicon&pg=PA133.
- ↑ Feldhaus, Anne (1998). Images of women in Maharashtrian society. SUNY Press. p. 205. ISBN 978-0-7914-3659-2. https://books.google.com/books?id=r_qf_OYAdqgC&q=%22Tarabai+Shinde%22+-inpublisher%3Aicon&pg=PA205.
- ↑ DeLamotte, Eugenia C.; Natania Meeker; Jean F. O'Barr (1997). "Tarabai Shinde". Women imagine change: a global anthology of women's resistance from 600 B.C.E. to present. Routledge. p. 483. ISBN 978-0-415-91531-1. https://books.google.com/books?id=ZO4n5-Y2UMAC&q=%22Tarabai+Shinde%22+-inpublisher%3Aicon&pg=PA483.
- ↑ Guha, Ramachandra (2011). Makers of Modern India. The Belknap Press of Harvard University Press. pp. 119.
- ↑ Feldhaus, Anne (1998). Images of women in Maharashtrian society. SUNY Press. p. 205. ISBN 978-0-7914-3659-2. https://books.google.com/books?id=r_qf_OYAdqgC&q=%22Tarabai+Shinde%22+-inpublisher%3Aicon&pg=PA205.
- ↑ Roy, Anupama (24 February 2002). "On the other side of society". The Tribune. http://www.tribuneindia.com/2002/20020224/spectrum/book1.htm.
- ↑ Guha, Ramachandra (2011). Makers of Modern India. The Belknap Press of Harvard University Press. pp. 119.
- ↑ Devarajan, P. (4 February 2000). "Poignant pleas of an Indian widow". Business Line. http://www.thehindubusinessline.com/2000/02/04/stories/18044401.htm.
- ↑ Anagol, Padma (2005). The emergence of feminism in India, 1850–1920. Ashgate Publishing. p. 239. ISBN 978-0-7546-3411-9. https://books.google.com/books?id=YICroPrSyz4C&q=%22Tarabai+Shinde%22+-inpublisher%3Aicon&pg=PA239.
- ↑ Tharu, Susie J.; Ke Lalita (1991). Women Writing in India: 600 B.C. to the Present (Vol. 1). Feminist Press. p. 221. ISBN 978-1-55861-027-9. https://books.google.com/books?id=u297RJP9gvwC&q=%22Tarabai+Shinde%22+-inpublisher%3Aicon&pg=PA221.