باب:ٻولي

پورٽل جي سار سنڀال جي حالت: (ڊسمبر، 2024ع)

هن پورٽل جا ذيلي صفحا هڪ ايڊيٽر طرفان چيڪ ڪيا ويا آهن، ۽ ڏٺا ويا آهن ته ضرورت کان وڌيڪ نه آهن.
مھرباني ڪري تدوين ڪرڻ وقت احتياط ڪريو، خاص ڪري جيڪڏھن پاڻمرادو ايڊيٽنگ سافٽ ويئر استعمال ڪريو.


ڪورونا وائرس مرض 2019	اسلام	قرآن	جاگرافي	تاريخ	رياضيات	سائنس	معاشرو	طرزيات	فلسفو	مذهب	بابن جي فهرست

ٻوليءَ جي پورٽل تي ڀليڪار!

تعارف

Derivation (colored dots) of the 26 braille letters of the basic Latin alphabet from the 10 numeric digits (black dots)

a/1	b/2	c/3	d/4	e/5	f/6	g/7	h/8	i/9	j/0

k	l	m	n	o	p	q	r	s	t

u	v	x	y	z					w

ٻولي (Language) رابطي جو هڪ منظم سرشتو آهي جنهن ۾ گرامر ۽ لفظ شامل آهن. اهو بنيادي وسيلو آهي جنهن جي ذريعي انسان مطلب پهچائي ٿو، ٻنهي ڳالهين ۽ علامتن جي شڪلن ۾ ۽ لکڻ جي ذريعي پڻ پهچائي سگهجي ٿو. انساني ٻولي، ثقافتن ۽ وقت جي وچ ۾ اهم تبديلين سان، ان جي ثقافتي ۽ تاريخي تنوع جي خاصيت آهي. انساني ٻوليون پيداواري ۽ بي گھرڻ جون خاصيتون رکن ٿيون، جيڪي جملن جي لامحدود تعداد جي تخليق کي فعال ڪن ٿيون ۽ انهن شين، واقعن ۽ خيالن جو حوالو ڏيڻ جي صلاحيت رکنديون آهن جيڪي فوري طور تي گفتگو ۾ موجود نه آهن. انساني ٻولي جو استعمال سماجي ڪنوينشن تي ڀاڙي ٿو ۽ سکيا ذريعي حاصل ڪيو ويندو آهي.

دنيا ۾ انساني ٻولين جي تعداد جو اندازو 5,000 ۽ 7,000 جي وچ ۾ آھي. درست تخميني ٻولين ۽ ٻولين جي وچ ۾ قائم ڪيل تفاوت (dichotomy) تي ڀاڙي ٿو. قدرتي ٻوليون ڳالهايون وڃن ٿيون، تنهن هوندي به، ڪنهن به ٻولي کي ثانوي ميڊيا، سماعي، بصري، يا ٽئڪٽائل محرڪ استعمال ڪندي، مثال طور لکڻ، سيٽي وڄائڻ، اشارو ڪرڻ يا بريل ۾ انڪوڊ ڪري، ريڪارڊ ڪري سگهجي ٿو. ٻين لفظن ۾، انساني ٻولي موڊائيلٽي-آزاد آهي، پر لکيل يا اشارن جي ٻولي قدرتي انساني تقرير يا اشارو کي لکائڻ يا انڪوڊ ڪرڻ جو طريقو آهي.

ٻوليءَ جا معنيٰ ۽ تعريف جي حوالي سان فلسفي جي نظرين تي مدار رکندا آهن، جڏهن عام تصور طور استعمال ڪيو وڃي ٿو، "ٻولي" شايد پيچيده رابطي جي نظام کي سکڻ ۽ استعمال ڪرڻ جي سنجيدگيءَ واري صلاحيت ڏانهن اشارو ڪري ٿي، يا قاعدن جي سيٽ کي بيان ڪرڻ لاءِ جيڪي انهن نظام کي ٺاهين ٿا، يا لفظن جو سيٽ جيڪو انهن قاعدن مان پيدا ڪري سگهجي ٿو. سڀ ٻوليون نشانين کي خاص معنى سان ڳنڍڻ لاءِ سيمانٽڪس جي عمل تي ڀاڙين ٿيون. زباني، مئنول ۽ ترڪيبي ٻولين ۾ هڪ صوتياتي نظام هوندو آهي جيڪو سنڀاليندو آهي ته ڪيئن علامتون استعمال ڪيون وينديون آهن ترتيبن کي ترتيب ڏيڻ لاءِ جيڪي لفظن يا مورفيمز جي نالي سان سڃاتا وڃن ٿا ۽ هڪ نحوي سرشتو جيڪو سنڀالي ٿو ته ڪيئن لفظن ۽ مورفيمز کي گڏ ڪري جملن کي ٺاهيو وڃي ٿو.

ٻوليءَ جي سائنسي اڀياس کي لسانيات چئبو آهي. ٻولين جا تنقيدي امتحان، جھڙوڪ ٻوليءَ جو فلسفو، ٻوليءَ ۽ فڪر جي وچ ۾ لاڳاپا، لفظ ڪيئن تجربي جي نمائندگي ڪن ٿا وغيره، گھٽ ۾ گھٽ قديم يوناني تمدن ۾ گورگياس ۽ افلاطون کان وٺي بحث ٿي رھيا آھن. جين جيڪ روسو (1712-1778) جھڙن مفڪرن دليل ڏنو آھي ته ٻولي جذبات مان پيدا ٿي، جڏھن ته ٻين جھڙوڪ امانوئل ڪانٽ (1724-1804) دليل ڏنو ته ٻوليون عقلي ۽ منطقي سوچ مان پيدا ٿيون. ويهين صديءَ جي فيلسوفن جهڙوڪ لڊوگ وٽجينسٽين (1889-1951) دليل ڏنو ته فلسفو حقيقت ۾ ٻوليءَ جو مطالعو آهي. هن وقت جي همعصر لسانيات جي اهم شخصيتن ۾ فرڊيننڊ ڊي سوسور ۽ نوم چومسڪي شامل آهن. (مڪمل مضمون...)

لسانيات جو خاڪو • ٻوليءَ جي مضمونن جو انڊيڪس

چونڊيل ٻولي show another

ڇا توهان کي خبر آهي؟

... ته ”هڪ قوم، هڪ ٻولي“ جو نعرو هندي کي لاڳو ڪرڻ لاءِ استعمال ڪيو ويو آهي؟
... ته اسان پومپيئي جي لاطيني بي حيائي بابت، ٻنهي گرافيٽي مان ۽ مارشل، ڪيٽولس ۽ هوريس جي نظمن مان ڄاڻون ٿا؟
... ته البانيا ۾ لڳ ڀڳ سڀني اطالوي ڳالهائيندڙن، اطالوي ٻولي اطالوي ٽيليويزن ڏسي سکي آهي نه که درسي ڪتاب پڙهڻ سان؟
... ته وينس جي ٻولي، جيڪا اٽليءَ جي وينس ۾ ۽ ان جي چوڌاري ڳالهائي وڃي ٿي، اطالوي ٻولي نه آهي؟

وڌيڪ توهان کي خبر آهي - ڏيکاريو مختلف داخلائون.

... ته برازيل جي ڏيهي نمبڪوارا ٻوليءَ ۾ هڪ خاص اُچارڻ وارو تلفظ آهي جيڪو صرف بزرگ ماڻهو استعمال ڪندا آهن؟
... ته ناٿن صفير، 44 سالن تائين ٽيڪساس ريڊيو اسٽيشن، KCOR جو جنرل مئنيجر، آمريڪا ۾ اسپيني ٻوليءَ جي نشريات ۾ اڳواٽ هئڻ جو اعتبار ڪيو ويو؟
... ته Oey Kim Tiang انهن ٻن ”ماڻهن مان هڪ هو جنهن جو نالو ناهي“ جن يونگ جي ڪانڊور ٽراليجي کي ملئي زبان ۾ ترجمو ڪيو؟
... ته Le langaige du Bresil، ڪنهن به ڏکڻ آمريڪي ٻولي جي ابتدائي دستاويزي ذريعن مان هڪ آهي، اهو ظاهر ڪري ٿو ته يورپين ۽ برازيل جي مقامي ماڻهن وچ ۾ سماجي رابطن کي برقرار رکيو؟
... ته اليڪسينا ڪبلو، هڪ ماهر لسانيات، مترجم، ٻولين جي ڪمشنر ۽ نوناوت ۾ پهريون انصاف، ڇا هن جي ناني پيء ۽ سندس ڌيء جو پٽ، انوائٽ نالي جي روايت مطابق؟

زمرا

لاڳاپيل پورٽل

منتخب موضوع show another

منتخب تصوير

show another

ٻولي جو خبرون

موضوع دنيا جي ٻوليون

آفريڪا جون ٻوليون: عربي، بانتو، چاڊڪ، ڪشٽڪ، ڪنوري، ماسائي، سيٽسوانا، سواحلي، ترڪانا، جوسا، يوروبا، زولو.

آمريڪا جون ٻوليون: اليوت، ڪريب. چروڪي. انڪٽيٽٽ، ايروڪوئس. ڪُتنائي. مايا. ناهواتل. نوواجو، ڪيچوا، سالش، آمريڪي علامتي ٻولي. وڌيڪ...
ايشيا جون ٻوليون: عربي، آسامي، بلوچي، براهوي، بنگالي، چيني، انڊونيشين. جاپاني، هاجونگ، عبراني، هندي، هندڪو، کيمر، ڪنادي، ڪوڪبورڪ، مراٺي، خاصي، ڪوريائي، ڪرد، مليالم، مني پوري، ميٿي، منگوليائي، فارسي، پنجابي، راجسٿاني، سنڌي، سنسڪرت، سلهٽي، تامل، تانچانگيا، ٽولي، تيلگو ٻولي، تبتي، ٿائي ٻولي، ترڪي، اردو، ويٽنامي، کووار وڌيڪ...
آسٽرونيشيا جون ٻوليون: ڀاشا، جاواني، مالاگاسي، ملائي، مائوري، مارشليس، ساموائي، تاهيتي، تگالوگ ٻولي، ٽونگن، آسلان وڌيڪ...
يورپ جون ٻوليون: باسڪ، چيڪ ٻولي، ڊينش، ڊچ، انگريزي، فرانسيسي، جرمن، يوناني، اطالوي، لاطيني، ليونيز، نارويجي، پولش، پرتگالي، رومانوي، روسي، سلوويڪي، اندلسي، يوڪريني، وڌيڪ...
ٺاهيل ٻوليون: ايسپرانٽو، ايڊو، وولوپڪ وڌيڪ...

ٻوليءَ جا قسم

تجزياتي ٻولي، ٺاهيل ٻولي، ڪريول، سياق کان خالي ٻولي، ناپيد ٻولي، فيوزن ٻولي، انفڪشنل ٻولي، بين الاقوامي ٻولي، ڌار ڌار ٻولي، ٻولي الڳ ڪرڻ، قومي ٻولي، قدرتي ٻولي، پروٽو ٻولي، نشانين جي ٻولي، ڳالهايل ٻولي، مصنوعي ٻولي، مختلف قسم (لسانيات)

لسانيات (خاڪا، پورٽل، ڪتابون)

Languages of Africa: Arabic, Chadic

لاڳاپيل وڪيميڊيا هيٺ ڏنل وڪيميڊيا فائونڊيشن سسٽر پروجيڪٽ هن موضوع تي وڌيڪ مهيا ڪن ٿا:

Commons:مفت ميڊيا مخزن
Wikibooks:مفت درسي ڪتابون
Wikidata:مفت علم جو بنياد
Wikinews:مفت مواد جي خبرون
Wikiquotes:اقتباسن جو مجموعو
Wikisource:مفت مواد جي لائبريري
Wikiversity:مفت سکيا جا اوزار
Wiktionary:ڊڪشنري ۽ ٿيسارس

هڪ ٻولي ڳوليو

لاڳاپيل ٻولي مضمون ڳولڻ لاء، هڪ ISO 639 ڪوڊ داخل ڪريو

وڪيپيڊيا کي ڳوليو پورٽل استعمال ڪندي؛