ترڪي
ريپبلڪ آف ترڪي Türkiye Cumhuriyeti (ترڪي) | |
|---|---|
 جھنڊو | |
ترانو:
| |
.svg) | |
 | |
| گادي جو هنڌ | انقرہ 39°55′N 32°50′E / 39.917°N 32.833°Eمڪانيت: 39°55′N 32°50′E / 39.917°N 32.833°E |
| سڀ کان وڏو شهر | استنبول 41°1′N 28°57′E / 41.017°N 28.950°E |
| دفتري ٻوليون | ٽرڪش يا ترڪي ٻولي |
| ڳالھائجندڙ ٻوليون[1] | |
| نسلي گروھ | |
| مقامي آبادي | |
| حڪومت | يونيٽري پارليامينٽري آئيني ريپبلڪ |
• صدر |
طيب اردگان |
• وزيراعظم |
بن علي يلدرم |
| اسماعيل ڪھرامن | |
| مقننه | گرئنڊ نيشنل اسيمبلي |
| Formation | |
| 19 May 1919 | |
| 24 July 1923 | |
| 29 October 1923 | |
| پکيڙ | |
• جملي |
783٬356 km2 (302٬455 sq mi) (36th) |
• پاڻي (%) |
1.3 |
| آبادي | |
• 2017 اندازو |
 80,810,525[2] (16th) |
• گھاٽائي |
[اوزا تبديل: invalid number] (107th) |
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2018 لڳ ڀڳ |
• ڪل |
$2.249 trillion[4] (13th) |
• في سيڪڙو |
$27,634[4] (45th) |
| جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2018 لڳ ڀڳ |
• ڪل |
$905 billion[4] (17th) |
ترڪي (انگريزي ٻولي: Republic of Turkey) سرڪاري نالو ترڪيہ جي جمھوريت (Türkiye Cumhuriyeti) ھڪ يوريشيائي ملڪ آھي جيڪو ڏکڻ اولھ ايشيا ۾ جزيره نما اناطوليہ ۽ ڏکڻ اوڀر يورپ جي علائقي بلقان تائين پکڙيل آھي. ترڪي جون سرحدون 8 ملڪن سان ملن ٿيون جن ۾ اتر اولھ ۾ بلغاريہ، اولھ ۾ يونان، اتر اوڀر ۾ گرجستان (جارجيا)، اوڀر ۾ آرمينيا، ايران ۽ آذربائيجان جو علائقو نخچوان ۽ ڏکڻ اوڀر ۾ عراق ۽ شام شامل آھن. ان کان سواءِ اتر ۾ ملڪي سرحدون بحيره اسود، اولھ ۾ بحيره ايجيئن ۽ بحيره مرمره ۽ ڏکڻ ۾ بحيره روم سان ملن ٿيون. ترڪي اٺ ڪروڙ پنجاهه لک (85 ملين) کان وڌيڪ ماڻهن جو گهر آهي. آبادي جي اڪثريت ترڪ آهي، جڏهن ته ڪرد سڀ کان وڏي نسلي اقليت آهن. سرڪاري طور تي هڪ سيڪيولر رياست، ترڪي ۾ مسلم اڪثريت جي آبادي آهي. انقره ترڪي جي گاديءَ جو هنڌ ۽ ٻيو نمبر وڏو شهر آهي. استنبول ان جو سڀ کان وڏو شهر آهي، ۽ ان جو اقتصادي ۽ مالي مرڪز، گڏوگڏ يورپ جو سڀ کان وڏو شهر آهي. ٻين وڏن شهرن ۾ ازمير, برسه ۽ انٽليا شامل آهن.
انساني آباديءَ جي شروعات پيليولٿڪ دور ۾ ٿي. نيو پاولٿڪ جي اهم ماڳن جو گھر، جهڙوڪ گوبڪلي ٽيپ ۽ ڪجھ ابتدائي زراعت وارا علائقا، اڄوڪي ترڪي ۾ مختلف قديم قومون آباد هيون. هٽين کي اناتولين ماڻهن طرفان ملائي ڇڏيو هو. سڪندر اعظم جي فتحن کان پوءِ ڪلچرل اناتوليا ثقافتي هيلنائيزيشن ۾ تبديل ٿي ويو؛ هيلنائيزيشن رومن ۽ بازنطيني دور ۾ جاري رهي. سلجوق ترڪ 11 صدي عيسويء ۾ اناطوليا ڏانهن لڏپلاڻ شروع ڪيو، ترڪيء جي عمل کي شروع ڪيو. رم جي سلجوق سلطنت اناطوليا تي حڪومت ڪئي جيستائين 1243 ۾ منگول حملي کان پوءِ ترڪ سلطنتن ۾ ورهائجي ويو. 1299 ۾ شروع ٿي، عثماني سلطنتن کي متحد ڪيو ۽ وڌايو؛ محمد II 1453 ۾ استنبول کي فتح ڪيو. سليم اول ۽ سليمان عظيم جي دور ۾، عثماني سلطنت هڪ عالمي طاقت بڻجي وئي. 1789ع کان پوءِ، سلطنت ۾ وڏيون تبديليون، سڌارا ۽ مرڪزيت ڏٺائين، جڏهن ته ان جو علائقو گهٽجڻ لڳو. 19 هين ۽ 20 صدي جي شروعات ۾، عثماني ٽڪراءَ ۽ روسي سلطنت ۾ مسلمانن تي ظلم ۽ ستم جي نتيجي ۾ وڏي پئماني تي جاني نقصان ٿيو ۽ بلقان، قفقاز ۽ ڪريميا کان جديد دور جي ترڪي ۾ وڏي پئماني تي لڏپلاڻ ڪئي وئي. ٽن پاشان جي قبضي هيٺ، عثماني سلطنت 1914ع ۾ پهرين عالمي جنگ ۾ داخل ٿي، جنهن دوران عثماني حڪومت پنهنجي آرمينيائي، يوناني ۽ اشوري رعيت جي نسل ڪشي ڪئي. عثماني شڪست کان پوءِ، ترڪي جي جنگ آزاديءَ جي نتيجي ۾ سلطنت جو خاتمو ٿيو ۽ لوزان جي معاهدي تي صحيحون ٿيون. جمهوريه جو اعلان 29 آڪٽوبر 1923 تي ڪيو ويو، ملڪ جي پهرين صدر، مصطفيٰ ڪمال اتاترڪ پاران شروع ڪيل سڌارن جي نموني سان. ترڪي گهڻو ڪري ٻي عالمي جنگ دوران غير جانبدار رهيو، پر ڪورين جنگ ۾ شامل هو. 1960ع ۽ 1980ع ۾ ٿيل بغاوتن هڪ گهڻ پارٽيءَ واري نظام جي منتقلي کي روڪيو.
ترڪي ھڪ جمھوري، لاديني، آئيني جمھوريت آھي جنھن جو ھاڻوڪو سياسي نظام 1923ع ۾ سلطنت عثمانيہ جي ڪرڻ کان پوءِ مصطفيٰ ڪمال اتاترڪ جي اڳواڻيءَ ھيٺ ٺاھيو ويو. ھي گاڏيل قومن ۽ موتمر عالم اسلامي جو باني رڪن ۽ 1949ع کان يورپي مجلس ۽ 1952ع کان اتر اوقيانوسي معاھدي NATO جو رڪن آھي. رياست جي يورپي اتحاد ۾ شموليت جي لاءِ ڳالھيون ڊگھي عرصي کان ھلندڙ آھن. يورپ ۽ ايشيا جي وچ ۾ مڪانيت جي اعتبار کان اھم مقام تي واقع ھجڻ جي ڪري ترڪي اوڀارين ۽ اولاھين ثقافتن جي تاريخي چوڪ تي واقع آھي. ترڪي هڪ اعلي-وچولي-آمدني ۽ اڀرندڙ ملڪ آهي؛ ان جي معيشت دنيا جي 18 هين وڏي ۾ نامناسب ۽ 11 هين وڏي ۾ PPP جي ترتيب ڏنل GDP جي لحاظ کان آهي. اهو هڪ متحد صدارتي جمهوريه آهي. ترڪي ۾ آفاقي صحت جي سار سنڀار، تعليم تائين وڌندڙ رسائي، ۽ جدت وڌائڻ. اهو هڪ معروف ٽي وي مواد برآمد ڪندڙ آهي. 21 يونيسڪو جي عالمي ورثي واري سائيٽن سان، 30 يونيسڪو غير معمولي ثقافتي ورثي جي لکت، ۽ هڪ امير ۽ متنوع طعام، ترڪي دنيا ۾ چوٿون سڀ کان وڌيڪ گهميل ملڪ آهي. ترڪي OECD، G-20، ۽ ترڪي رياستن جي تنظيم جو هڪ باني ميمبر آهي. جغرافيائي طور تي اهم مقام سان، ترڪي هڪ علائقائي طاقت آهي ۽ نيٽو جو شروعاتي ميمبر آهي. هڪ EU-اميدوار، ترڪي EU ڪسٽم يونين، CoE، OIC، ۽ TURKSOY جو حصو آهي.
نالو[سنواريو]
تاريخ[سنواريو]
جاگرافي[سنواريو]
انتظامي ڊويزنون[سنواريو]
حڪومت ۽ سياست[سنواريو]
معيشت[سنواريو]
ڊيموگرافڪ[سنواريو]
ثقافت[سنواريو]
پڻ ڏسو[سنواريو]
خارجي لنڪس[سنواريو]
حوالا[سنواريو]
- ↑ Ethnologue: Ethnologue Languages of the World – Turkey, Retrieved 15 October 2017.
- ↑ "The Results of Address Based Population Registration System, 2017". Turkish Statistical Institute. حاصل ڪيل 8 March 2018.
- ↑ "Annual growth rate and population density of provinces by years, 2007–2015". Turkish Statistical Institute. حاصل ڪيل 10 November 2016.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 "Report for Selected Countries and Subjects". IMF World Economic Outlook Database, 2017. حاصل ڪيل 28 October 2017.
- ↑ "Gini Coefficient by Equivalised Household Disposable Income". Turkstat. حاصل ڪيل 16 May 2015.
- ↑ "2015 Human Development Report" (PDF). حاصل ڪيل 15 December 2015.